Avrupa'dan İran'a rest: Ültimatomu reddediyoruz

AB, İngiltere, Almanya ve Fransa İran'a sorumluluklarını yerine getirme çağrısı yaparak her türlü ultimatomu reddettiklerini bildirdi. Avrupa ülkelerinin bu açıklamaları İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi'nin tehditler içeren açıklamasının hemen ardından gelmesi dikkat çekti.

B Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ve İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, İran'ın nükleer anlaşmadaki taahhütlerini kısmen durdurma kararına ilişkin ortak açıklama yaptı.

Açıklamada, Tahran yönetiminin nükleer anlaşmadaki taahhütlerini kısmen durdurmaya yönelik beyanının büyük endişeyle karşılandığı kaydedildi.

Tarafların nükleer anlaşmanın korunması ve tam olarak uygulanması konusunda kararlılığını sürdürdüğü ifade edilen açıklamada, "İran'a, güçlü bir şekilde, şimdiye kadar yaptığı gibi nükleer anlaşmanın yükümlülüklerini yerine getirmeye devam etmesi ve gerginliği tırmandırmaktan kaçınması çağrısında bulunuyoruz." değerlendirmesi yer aldı.

Açıklamada, "Her türlü ültimatomu reddediyoruz ve İran'ın yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini nükleer anlaşma ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması çerçevesinde değerlendireceğiz." ifadesine yer verildi.

ABD'nin İran'a yönelik tekrar yaptırım kararının üzüntüyle karşılandığı belirtilen açıklamada, İran'la yasal yollardan ticaret yapmaya yönelik çalışmaların kararlılıkla devam edeceğinin altı çizildi.

İran'ın kararı

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, ABD'nin kısa süre önce aldığı yaptırım kararlarının ardından ülkesinin nükleer anlaşmadaki taahhütlerini kısmen durdurma kararı aldığını açıklamıştı.

Zarif, ''Nükleer anlaşmanın 26. ve 36. maddelerindeki taahhütleri durdurma kararımız, ABD'nin 4 Mayıs'ta aldığı yeni yaptırım kararı ile ilgilidir. Bu yaptırımlarla söz konusu maddelerin gerçekleşmesi mümkün değil. Amerikalıların İran nükleer anlaşmasına yapıcı yaklaşmadığı ve bu yaklaşımın devam edeceği açık." ifadesini kullanmıştı.

Açıklamanın ardından ABD Başkanı Donald Trump, İran'ın demir, çelik, bakır ve alüminyum sektörlerine yaptırım getiren başkanlık kararına imza atmıştı.

Abbas Arakçi: Kırmızı çizgimiz nükleler anlaşmanın yeniden BMGK'de ele alınması

İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi, nükleer anlaşma konusunun yeniden BMGK'de ele alınmasının İran'ın kırmızı çizgisi olduğunu, anlaşmanın ortadan kalkmasıyla karşı tarafın İran'ın kesin ve güçlü cevabını görebileceği tehdidinde bulundu.

Arakçi, İran'ın nükleer faaliyetleriyle ilgili taahhütlerinin bir kısmını durdurmasıyla ilgili devlet televizyonuna yaptığı açıklamada bundan sonra atacakları adımları değerlendirdi.

Nükleer anlaşma konusunun yeniden Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde (BMGK) ele alınması ve yaptırımlara geri dönülmesinin İran'ın kırmızı çizgisi olduğunu belirten Arakçi, "Eğer 4+1 ülkeleri 60 gün içinde İran'ın nükleer meselesini BMGK'ye götürür ve geçmişteki yaptırımlar yeniden uygulanırsa, nükleer anlaşma tamamen ortadan kalkar. Bu durumda karşı taraf İran'ın kesin ve güçlü cevabını görecektir" dedi.

Avrupa Birliği ülkelerinin İran'ın çıkarlarını temin etmesi gerektiğini dile getiren Arakçi, "ABD'nin nükleer anlaşmadan çıkışından önce İran'ın petrol satışı günlük 2,8 milyon varildi. Tekrar bu şartlara dönülerek petrol geliri sağlanmalıdır. İran'ın nükleer anlaşmadan çekilmesi gündemimizdedir. Bu mesele aşama aşamadır. Eğer karşı taraf taahhütlerine geri dönerse İran da taahhütlerine dönecektir" değerlendirmesinde bulundu.

Ruhani'den 60 gün süre

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani dün ABD'nin nükleer anlaşmadan çıkmasının yıl dönümünde yaptığı konuşmada, ABD'nin yaptırımlarına karşılık, anlaşmayla sınırlanan "300 kilogram üzerindeki zenginleştirilmiş uranyumu ve ağır suyun 130 tondan fazlasının yurt dışına satılmasını" 60 gün süreyle durdurduklarını açıklamıştı.

Ruhani, anlaşmada kalan ülkelerin bu süre zarfında özellikle petrol ve uluslararası bankacılık konularında İran'ın çıkarlarını koruyacak adımlar atmamaları durumunda sonraki aşamada "uranyum zenginleştirme çalışmalarına getirilen yüzde 3,67 zenginleştirme sınırını tanımayacaklarını" ve "Arak Ağır Su Reaktörü'nün modernizasyonuna başlayacaklarını" belirtmişti.

ABD yönetimi, nükleer anlaşmadan Mayıs 2018'de tek taraflı çekilerek İran'a yönelik yaptırımları geri getirmişti.