HDP'nin Kürt illerindeki oy kaybının sebepleri

Türkiye’de 31 Mart yerel seçimlerinin ardından bazı bölgelerde sandıkların yeniden sayımı tartışmaları devam ederken, Halkların Demokratik Partisi (HDP) Dersim, Şırnak, Bitlis ve Ağrı illerinde belediyeleri kaybetti. Diğer yandan uzmanlar Batı’da, özellikle İstanbul ve Ankara gibi metropollerde HDP seçmeninin desteğinin CHP adaylarının kazanmasında önemli rolü olduğunu vurguluyor.

Euronews’e konuşan Rawest Araştırma'dan Rojesir Girasun, AK Parti’li Kürt seçmenin Batı’da, özellikle metropollerde, ekonomik krizden ciddi anlamda rahatsız olduğunu belirtti. ‘Görece ekonomik refah’ durumunda farklı kimlik taleplerini tolere edebilen AK Parti, bu refah durumunun ortadan kalkmasıyla oy kaybetti Girasun’a göre.

Diğer yandan Girasun, HDP’nin büyük kent merkezlerinde oylarını artırmasına rağmen az nüfuslu ilçelerde oy kaybettiğini vurguladı. Rojesir Girasun, HDP’nin oy kayıplarının birçok nedeninin olduğunu fakat genel anlamda partinin “bir umuda referans vermeyerek; kayyum atanan belediyeleri geri alacağız gibi bir inada referansla oy istediği” için de oy kaybettiğini söyledi.

HDP Kürt illerinde neden oy kaybı yaşadı?

Prof. Dr. Baskın Oran, Güneydoğu illerinde “Kürt oyları mı azaldı yoksa taşıma ve mükerrer asker-polis oyları mı çoğaldı?” diyerek bu durumun kanıtlanmasının zor olduğuna değindi.

Diğer yandan Rojesir Girasun’a göre, Rawest Araştırma’nın seçim öncesi tahminlerinde öngördüğü gibi, Kürtlerin AK Parti’den 'kopuşu' metropollerde olurken, HDP kalelerinde oy kayıpları yaşadı.

Girasun, Batıdaki Kürtlerin AK Parti’ye kaybettirdiğini fakat Kürt bölgelerinde ise HDP’nin kaybettiği belediyelerin olduğunu söyledi. 2014 yerel seçimlerine göre Kars Belediyesi’ni kazanmanın dışında HDP'nin dört ilde belediyeyi kaybetmesinin farklı nedenleri var.

HDP’nin oy kaybettiği il ve ilçelerde aday tercihinin etkili olduğunu belirten Girasun, bu seçimlerin öncesinde aday tercihlerini tolere edebilen bir ‘ideolojik background’ üzerinden insanların oy verdiğini fakat şu anda bu faktörün eskisi gibi etkili olmadığına değindi.

Diğer yandan Girasun, “HDP, 2015 Haziran seçimlerine oranla on binlerce kadrosu, örgütlü gücü ve teşkilatı kapatılmış, gözaltına alınmış, tutuklanmış, baskıya maruz kalmış bir hareket. Bu durum da sahada avantajlı olmasını etkiliyor.” ifadelerini ekledi.

HDP Ağrı, Bitlis ve Tunceli'de neden belediyeleri kaybetti?

HDP’nin belediye kaybettiği Ağrı’da Girasun’a göre halk kayyumdan memnundu. Ağrı’da HDP’nin 'yanlış aday tercihinde bulunduğunu' şöyle aktarıyor Girasun; “HDP’nin, merkez siyasetten gelmeyen, tanınırlığı olmayan ve geç açıklanan bir adayı vardı.”

Bitlis’de ise Girasun’a göre 2014 yerel seçimlerinde HDP’nin kazanması 'zaten sürprizdi': “AK Parti ideolojisi Bitlis’de çok baskın. HDP burada iyi bir aday göstermesine rağmen, kayyumun kötü hizmetlerine ve Saadet Partisi’nin oyları bölmesine karşın AK Parti belediyeyi aldı.”

Girasun’a göre Dersim'de ise TKP ve HDP’nin belediye başkanlığını ‘kıl payı’ alma ihtimali vardı: “Çok büyük bir sürpriz olmadı. Halk kayyum atanmasından korktuğu için daha çok TKP’yi seçerek bir önlem aldı aslında. Bu nedenle HDP burdaki sonuca kayıp olarak bakmıyordur diye düşünüyorum.”

Şırnak’ta seçim günü ve öncesinde neler oldu? Bu kentte HDP neden seçimleri kaybetti?

Rojesir Girasun’a göre Şırnak’ta HDP’nin kaybetmesinde AK Parti adayının rolü önemli. Bunun yanı sıra Şırnak’ın 'ilçe statüsüne geri döndürüleceği tehdidi'nin de önemli payı var. Girasun, Şırnak’ta HDP’nin seçimleri kaybetmesinde tek bir nedeninin öne çıkarılamayacağını; bu nedenle "Şırnak’ın il olarak kalma motivasyonun, AK Parti’nin aday tercihini kendi lehine yapmasının ve devletin bu kentteki güvenlik politikalarının" bir arada düşünülerek anlaşılabileceği görüşünde. Girasun’a göre ayrıca, şehir çatışmalarında halkın çok zarar gördüğünü ve göç etmek zorunda kaldıklarını unutmamak gerekiyor. Çatışmalar sonrası halkın "Kürt siyasetine karşı kırgınlığı ve HDP’nin bölgede bir umut olarak yeşerememesi" de söz konusu Girasun’a göre.

İrmez: "Şırnak'ta boş bir araziye, bir ahıra, bir okula dahi seçmen kaydedildi"

Konuyla ilgili Euronews’a konuşan HDP Şırnak İl Eş Başkanı Mehmet Zeki İrmez, 31 Mart yerel seçimlerinden 3-4 ay önce askeri hazırlıklar yapıldığını, Trabzon ve İzmir gibi Batı illerinden getirilen asker ve polislerin ‘usulsüzce seçmen kayıtları' yapıldığını savundu. İrmez, “Şırnak merkezde, Uludere ve Beytüşşebap ilçelerinde polis ve askerler ilçe nüfus müdürlüğüne seçmenin kendisi gelmeden liste şeklinde kaydettirildi. Gelen asker ve polisler görevli değiller. Boş bir araziye, bir ahıra, bir okula dahi seçmen kaydedildiğini öğrendik. Genel merkezimiz tarafından ilçe seçim kurullarına itirazlar yapıldı fakat reddedildi.” dedi.

HDP Siirt Milletvekili ve TBMM İnsan Hakları Komisyonu üyesi Meral Danış Beştaş, “Sistem kayıtları açıklanmadan önce bazı ilçelerde ve beldelerde kayıtlı olmayan seçmen kaydırmaları oldu. Özellikle Şırnak ve Bitlis’de oldu bu durum. [...] Şırnak’ta 12 bin civarında oy kullandı bu seçmenler, askeri araçlar eşliğinde...” ifadelerine yer verdi. Beştaş, bu kentlerde ‘yabancı'ların ve kolluk görevlilerin oy kullandığını, seçimlerden önce kaydırılan seçmenleri YSK’ya şikayet ettiklerini, buna rağmen sonuç alamadıklarını belirtti.

“Biz AKP’ye karşı yarışmadık, devletle yarıştık”

Bitlis ve Şırnak gibi illere seçmen kaydırıldığını belirten Milletvekili Danış, bunun yanı sıra bu kentlerde binlerce seçmen kaydının silindiğini belirtti. Konuyla ilgili YSK’ya başvurduklarının da altını çizen Beştaş, bu illerde belediye kayıplarının sadece bu sebeplerle açıklanamayacağına değindi.

Beştaş’a göre, "işten atma ve tutuklama gibi tehditlerle" halkta korku iklimi hakim kılındı. Bunun yanı sıra 'maddi yardımların yapıldığını' belirten Beştaş, tüm bu yöntemlerin devlet tarafından yapıldığını; bu nedenle seçimlerde “AKP’ye karşı değil, devlete karşı yarıştıklarını” söyledi.