Kürt illerinde sokağa çıkma yasakları ve çatışma raporu: 400 bin kişi yerlerinden edildi
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), Kürt şehirlerinde 2015-2016 yıllarında yaşanan hendek ve barikat çatışmalarda 400 bin kişinin göç ettiğini raporladı. TMMOB tarafından hazırlanan rapor, Şırnak il merkezi Cizre, Silopi ve İdil ilçeleri, Mardin’in Nusaybin, Hakkâri’nin Yüksekova ve Diyarbakır’ın Sur ilçelerinde yaşanan çatışmalardan sonra yapılan inceleme sonucu hazırlandı.
Raporun Cizre’yle ilgili bölümünde, ilçede yıkımın dört mahallede yoğunlaştığı belirtildi. Beş kez sokağa çıkma yasağı ilan edilen ilçede tespit edilen cenaze sayısının 251, toplamda tahmin edilen ölü sayısının 280’in üzerinde olduğu vurgulandı. Raporda yıkımla ilgili de, “Çatışmalarda hiç hasar almamış birçok evin ateşe verildiği ve kullanılamaz halde olduğu tespit edilmiştir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Belediyeler Birliği (GABB)’nin rapora ilişkin açıklamasında 1200 yapının ağır hasarlı olduğu yaklaşık 10 bin yapının da zarar gördüğü kamuoyuyla paylaşılmıştır” bilgilerine yer verildi.
İdil ilçesinde 43 gün süren sokağa çıkma yasağı boyunca nüfusun yüzde 80’inin göç ettiği belirtilirken, Silopi ilçesinde ise 37 gün boyunca sokağa çıkma yasağı uygulandığı ifade edildi. Silopi’de 29 kişinin yaşamını yitirdiği belirtilirken, 11 bin kişinin göç ettiğine dikkat çekildi. İlçe genelinde 351 binanın yıkıldığı da raporda yer aldı.
SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI ŞIRNAK’TA 391 GÜN SÜRDÜ
391 günlük sokağa çıkma yasağının uygulandığı Şırnak kent merkezinde ise 64 bin kişinin yerinden edildiği raporda yer aldı. Kentin 7 mahallesinin neredeyse tamamen ortadan kaldırıldığı vurgulanan raporda, toplam 89 hektar alanda 2 bin 84 yapının yıkıldığı belirtildi.
Hakkâri’nin Yüksekova ilçesinde 79 gün süren çatışmalarda 96 kişinin öldüğü raporda yer alan bilgiler arasında. Raporda ayrıca, “Yasağın hemen ardından ilçede hasar tespit çalışması yürüten İnşaat Mühendisleri Odası Van Şubesi’nin açıkladığı hasar tespit verilerine göre Yüksekova’da az hasarlı 3193, orta hasarlı 647, ağır hasarlı 787, yıkık 867, yanmış 1336 bina-konut olduğu belirtilmektedir. TÜİK verilerine göre, Yüksekova’da 70 bin 497 yurttaşın yaşadığı belirtilen raporda, kullanılamaz olarak nitelendirilebilecek yapılar göz önüne alındığında, halkın yüzde 35’nin evsiz durumda olduğu vurgulanmıştır” denildi.
Mardin’in Nusaybin ilçesinde de 16 mahallede 14 Mart 2016’da başlayan sokağa çıkma yasağının kademeli olarak 21 Nisan 2018’ kadar sürdüğü ifade edildi. İlçede 5 bin 72 binanın yıkıldığı vurgulanan raporda, 45 bin kişinin ilçeden göç ettiğine dikkat çekildi.
SUR’DA 6 MAHALLE HARİTADAN SİLİNDİ
Sokak çatışmalarının sembolü haline gelen Diyarbakır’ın Sur ilçesindeki durum da raporda yer aldı. Rapora göre Sur’da 5 kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Çatışmalar 103 gün sürerken, beşinci yasak hala devam ediyor.
Sur’daki 6 mahallenin tamamen haritadan silindiğine dikkat çekilen raporda, “Tarafımızca yapılan tespitlere göre yeni açılacak yollar ve Emniyet Hizmet Alanları olarak ayrılan alanlar içerisinde 17 adet tescilli yapı, 42 adet Korunmaya Değer Geleneksel Yapı olmak üzere toplamda 976 adet yapının plan kararı ile yıkımı öngörülmektedir. Mevcut durumda bu yapıların çoğunun yıktırılmıştır” denildi.
Raporun sonuç bölümündeyse yaşanan çatışmalar nedeniyle 400 bin kişinin yerinden olduğuna dikkat çekilerek, “Çatışmaların yaşandığı kentlerde yapısal yıkımlarla birlikte psikolojik, sosyal ve ekonomik sorunların da yaşandığı görülmüştür. Özellikle yaşlılar, çocuklar ve kadınlar bu sürecin en büyük mağdur olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum sonucunda kadın ve çocukların ciddi travmalar geçirdiği gözlenmiştir. Göç sırasında yurttaşlar yaşanmışlıkları ve anılarının yanında sahip oldukları en temel eşyalarını dahi alamamış olmaları travmayla birlikte yoksullaşma ve mülksüzleşmelerine de yol açmıştır” ifadelerine yer verildi.
