ABD ile Türkiye arasında yeni krizler kapıda

Türkiye ile ABD arasında son süreçte yaşanan S-400 ve F-35 krizlerine, Rojava'nın Girê Spî (Tel Rifat) bölgesinde Türk-Rus ortak devriyesi nedeniyle yeni bir kriz daha eklenmek üzere. Türkiye'nin Rusya ile yakınlaşma belirtileri göstermesinin, NATO üyesi ülkelerde ciddi bir güvenlik endişesi yarattığı dillendiriliyor.

Batı medyasında, NATO çevrelerinde Türkiye’nin sadık bir müttefik olup olmadığı, hâttâ NATO ‘da kalıp kalmaması gerektiğinin tartışıldığına dair haberler çıkıyor. S-400 ve bununla bağlantılı F-35 meselesi de bu haberlerin daima gündemde kalmasına sebep oluyor.

Görünüşte sadece siyasi ve diplomatik bir konu gibi görünmekle birlikte ABD Türkiye arasında olan neredeyse hiçbir önemli mesele sadece siyasi değil aynı zamanda ekonomik boyutları da olan bir şey.

ABD, Türkiye’nin Rus S-400 füzelerini almaktan vazgeçmesini açıkça talep ediyor. Aksi takdirde Türkiye’nin Batı blokunun ortak yeni nesil savaş uçağı F-35’ten dışlanacağını ima ediyor. ABD- Türkiye arasındaki bu gerilim hiç açıkça dillendirilmese de ekonomik ilişkileri de geriyor. Türkiye ABD’den ciddi ekonomik yaptırımlar bekliyor spekülasyonları çok sık konuşulmaya başlandı.

Türkiye’de bu spekülasyonlara dayanak oluştururcasına rezervlerindeki ABD dolarını azaltırken altın rezevlerini arttırıyor. Bununla da kalmayarak (belki de bunlara yönelik bir ABD kararı endişesiyle) altınlarını ABD’den buraya Türkiye’ye taşıyor.

Türkiye yönetimi bir süredir dolar/TL kurundaki TL aleyhine kimi spekülasyonları da basit ekonomik spekülasyonlar değil kendisine karşı kasıtlı bir ekonomik saldırı olmakla suçluyor. En son geçtiğimiz Cuma günü dolar/TL’nin bir günde 5,40’dan 5,80’e fırlamasını da belli ki öyle değerlendirdi.

Rusya, Türkiye'yi kullanarak NATO savunmasına sızma amacı güdüyor

Bu değerlendirme bu kez ABD menşeli bazı dev yatırım bankalarına karşı soruşturma açma veya daha da sert önlemler alma gibi aşırı reaksiyonlara dönüşme tehlikesi taşıyor.

ABD ve Batı Bloku, Türkiye’nin Rusya ile ilişkilerini azaltmasını, özellikle askeri işbirliğine gitmemesini talep ediyor. Rusya’nın Türkiye’yi kullanarak NATO savunmasına sızma, NATO blokunu parçalama amacı güttüğünü iddia ediyor.

Türkiye açısından ise bu krizin hem ekonomik hem de politik bir yanı var. Türkiye S-400’ler için 1 milyar dolar civarında parayı zaten ödemişti. F-35 üretiminde kendi payı açısından ise yıllardır yatırım yapıyor. Mesele sadece bu kadarla da kalmıyor. Suriye konusunda da ABD ile anlaşmazlıklar var ve Trump daha yakınlarda üstelik Twit atarak Türkiye ekonomisini mahvetmekle tehdit etti.

İşlerin bu kadar karıştığı bir ortamda Rusya ile ortak devriyenin ABD ile işleri kolaylaştırmayacağı da kesin. Türkiye en azından görünüşte dik durmayı tercih ediyor ama Trump’ın Twitter tehdidi sonrası AKP yönetimi derhal Trump’ı arayarak arabulmaya çalışmıştı. Berat Albayrak da geçtiğimiz günlerde yaptığı konuşmasında önümüzdeki ay Washington’a yapacakları ziyaretin ekonomi açısından önemine değinmişti.

Türkiye S-400 füzelerine yönelmişti çünkü ABD Türkiye’ye Patriot satmayı reddetmişti. Şimdi ise kabul ediyor ama bunu S-400 ‘den vazgeçilmesi şartına bağlıyor. Türkiye ise her iki füzeyi birden almaya razı.

ABD ile olan krizin en büyük iki parçası ise ABD’nin Suriye’deki YPG bölgelerini Türkiye’ye karşı savunmaya devam etmesi ve AKP’nin seçim öncesinde çok yapmayı arzu ettiği Menbiç bölgesine operasyona izin vermemesi… Diğer bir konu da Halkbank meselesinin adeta Demokles’in Kılıcı gibi bir sonuca ulaştırılmadan ortada tutulması.