Irak Parlamentosu Kürtler arasında yeni bir krize yol açan 14. Madde'yi onayladı

Irak Parlamentosu’nda 3 gün art arda düzenlenen oturumlarda Bağdat ve Erbil arasında yaşanan “petrol ihracatı” anlaşmazlığından dolayı bütçenin oylanması tamamlanamadı. 66 maddelik bütçenin şuana kadar sadece 17 maddesi Parlamentoda onaylandı.

Parlamentoda sabaha karşı saat 02:30’a kadar devam eden oturumda, başta 14’üncü Madde olmak üzere diğer bazı maddeler üzerindeki görüş ayrılıkları ve yorumlar nedeniyle oturumlara birkaç kez ara verildi.

Irak Parlamento Başkanı Muhammed Halbusi, oturumu Pazar günü saat 13:00'e erteledi.

14’üncü Madde tam 5 defa değiştirildi

Kürt taraflar arasında yeni bir çelişkiye neden olan 14’üncü Madde, taraflar arasında yapılan görüşmeler neticesinde Maliye Komisyonu tarafından beş defa değiştirildi.

14’üncü Maddenin 8’inci fıkrasının (a) bendinde, Kürdistan Bölgesi Hükümeti, memur ve emeklilerinin maaşlarına öncelik vermekle birlikte, “vilayetlerin yatırım haklarını yasada belirlenen kriterlere göre ödemekle yükümlü” tutuluyor.

Aynı fıkranın (b) bendinde ise, (a) bendi uygulanmadığı taktirde vilayetlerin finansmanı dahil gerekli tedbirlerin alınması Irak Başbakanı’nın doğrudan sorumluluğuna devrediliyor.

KYB dışında diğer Kürt partiler bu şarta karşı çıkıyor

Söz konusu bentler, Irak hükümetinin istediği taktirde Kürdistan Bölgesi bütçesinden keserek vilayetlere doğrudan ödeme yapmasına, dolayısıyla Erbil, Duhok, Süleymaniye ve Halepçe ile doğrudan ilişkilenmesine olanak tanıyor.

Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), Kürdistan İslami Birlik (Yekgurtu), Kürdistan Adalet Topluluğu (Komel) ve Yeni Nesil Hareketi (Newey Nwê) grubu söz konusu bende karşı çıkarken Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ise destek verdi.

Rûdaw’ın edindiği bilgilere göre, önceki gece siyasi taraflar arasında yapılan görüşmeler esnasında, Şii Koordinasyon Çerçevesi temsilcisi Hadi Amiri, söz konusu bendin taslaktan çıkarılacağını söylemişti.

KDP grubu oturumu terk etti

Parlamentonun dün akşamki oturumunda görüş belirten Kürt grupların temsilcileri, söz konusu bendin taslaktan çıkarılmamış olmasını eleştirdi.

KDP grubu ve Irak Parlamentosu Başkan Yardımcısı Şaxewan Abdullah, söz konusu bendi “Kürdistan Bölgesi'nin statüsünü zayıflatma girişimi” olarak nitelendirerek kaldırılması çağrısında bulundu. Ancak Şii gruplar ve KYB’nin ısrarı devam edince, KDP grubu oturumu terk etti. Oturum bir saat aranın ardından bir kez daha toplandı ve 14’üncü madde tümüyle oylamaya sunuldu.

14’üncü Maddede ne var?

Parlamentonun onayladığı 14’üncü Maddesi, Kürdistan Bölgesi’ndeki petrol gelirleri ve bunun Bağdat tarafından denetlenmesini kapsıyor.

Söz konusu maddenin 1’inci paragrafının (a) bendinde, Kürdistan Bölgesi sahalarında üretilen petrol ihracatı ve iç satış gelirlerinin Irak Maliye Bakanlığınca Merkez Bankası nezdinde açılan tek bir banka hesabına yatırılması şartı bulunuyor.

Aynı paragrafın (b) bendinde ise, Irak Maliye Bakanlığı, Kürdistan Bölgesi’nin mali haklarını bu yasa hükümlerine göre ödemekle sorumlu tutuluyor. Kürdistan Bölgesi Hükümeti için açılan banka hesabındaki bütçe payının harcanması inisiyatifi ise Kürdistan Bölgesi Başbakanlığına veriliyor.

Aynı maddenin 2’inci paragrafında ise, petrol gelirlerinin yatırılacağı banka hesaplarının Irak Mali Denetleme Divanı ve Petrol Bakanlığı’nın yanı sıra Kürdistan Bölgesi Mali Denetleme Divanı tarafından koordinasyon içerisinde yapılması şartı yer alıyor.

Bu paragrafta uluslararası petrol şirketleri ile yapılan sözleşmelerin, petrol gelirlerinin denetlenmesinin, petrolün ihracatına dair ayrıntıların Kürdistan Bölgesi tarafından yapılması ve raporların Irak ve Kürdistan Bölgesi mali denetleme divanları tarafından denetlenmesi hükmü yer alıyor.

Üçüncü paragrafta, petrol gelirlerinin yatırılacağı banka hesaplarının uluslararası denetim şirketleri tarafından eksiksiz denetlenmesi, Federal Mali Denetleme Divanı ile Kürdistan Bölgesi Hükümeti'ne periyodik raporlar sunması gerektiği belirtiliyor.

Dördüncü paragraf, altı aylık ve yıllık mali veri tablolarının, Kürdistan Bölgesi Maliye ve Ekonomi Bakanlığı ile denetleme şirketleri tarafından imzalanarak Irak Maliye Bakanlığına sunulmasını içeriyor.

Petrol ve gaz sektörü ile ilgili geçmiş aşamaların kapsamlı bir şekilde gözden geçirilmesine dair beşinci pagarafta, Anayasal olarak görüş ayrılıklarının ortadan kaldırılması için Irak Petrol Bakanlığı ile Kürdistan Bölgesi Tabii Kaynaklar Bakanlığı arasındaki ilişkinin düzenlenmesine ve ortak çalışılmasına atıfta bulunuluyor.

Altıncı paragraf üstte belirtilen tüm hususların tasarı parlamentodan çıktıktan yürürlüğe gireceğine ve yeni bir Petrol ve Gaz Yasası çıkarılıncaya kadar geçerli olacağına vurgu yapıyor.

7’inci paragrafta, “Federal Hükümet ile Kürdistan Bölgesi Hükümeti arasında bu yasada öngörülen haklar, yükümlülükler ve usuller konusunda herhangi bir ihtilaf olması halinde ortak komisyon kurulur ve bu komisyon gerekli kararın alınması için görüş ve önerilerini 30 gün içinde Parlamentoya sunar” hükmü yer alıyor.

Erbil ile Bağdat arasında ve yine KDP ile KYB arasında önümüzdeki dönemde yeni sorunlara yol açma potansiyeli taşıyan 8’inci paragraf ise şöyle:

“(a) - Kürdistan Bölgesi Hükümeti, memur, çalışan ve emeklilerinin mali haklarının ödenmeye öncelik vermekle, vilayetlerin yatırım haklarını bu yasada belirlenen kriterlere göre ödemekle yükümlüdür.

(b) – Aksine, (a) bendinin uygulanması için finansman dahil gerekli tedbirlerin alınması Irak Başbakanının sorumluluğundadır.”