İran Rejimi'nden, Kürdistan Eyaleti'nde süpriz 'Kürt Kongresi'

İran'ın Kürdistan Eyaleti'ne bağlı Sine kentinde düzenlenen kongrede 30 isim 'Kürt ünlüleri' olarak ilan edildi. Kongrede 38 yıl sonra ülkesine dönen Mazhar Xaliqî'nin katılımı bazı Kürt partilerinin tepkisine neden oldu.

2-3 Temmuz tarihlerinde İran’ın Kürdistan Eyaleti’ne bağlı Sine (Senendec) kentinde Kürt Ünlüleri Kongresi (Kurdish Elites Congress) düzenlendi. Kürdistan Eyaleti Kültür Ve İrşad Genel İdaresi ve Kürdistan Üniversitesi işbirliği ile düzenlenen kongreye farklı alanlarda tanınmış bir çok Kürt katıldı. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhanî ile Irak Federal Kürdistan Bölgesi Başkanı Nêçîrvan Barzanî de kongreye birer mesaj gönderdi.

İran’ın nüfusu 3 milyon civarında olan Kürdistan Eyaleti, ülkedeki 31 resmi eyaletten biri. Eyaletin idari yönetim merkezi ise Erdelan Beyliği’ne de başkentlik yapmış olan Sine (Senendec) kenti. Kentte bu yıl ilk kez ‘Kürt Ünlüleri Kongresi’ düzenlendi.

30 isim 'Kürt Ünlüleri' olarak açıklandı

Kongrede kültür, sanat, müzik, bilim, dil ve edebiyat, spor, tarih gibi alanlarda tanınan 30 isim Kürt ünlüleri olarak açıklandı ve ödüllendirildi. Kongrenin internet sitesinde yer alan bilgiye göre o isimler şöyle:

Mikail Aslan, Nizend Begîxanî, Kelîmûlla Tewehudî, Mazhar Xaliqî, Hadî Ziyaedînî, Bîjen Zulfîqarneseb, Kiyanoş Rostemî, Qutbedîn Sadiqî, Mihemed Elî Salihî, Ezîz Şarox, Esed Şêxolîslamî, Mucteba Şemsîpûr, Bextiyar Elî, Enwer Qeredaxî, Mihemed Elî Qeredaxî, Bîjen Kamkar, Kayhan Kelhor, Elî Ekber Mûradî, Emîr Nûsretûlla Mû’în Wezîrî, Kurdistan Mukriyanî, Îzeddîn Mistefa Resûl, Mesûm Elî Mesûmî, Azad Necar, Bîjen Namdar Zengene, Şehram Nazirî, Eta Nehayî, Elî Eşref Newbetî, Letîf Helmet, Osman Hewramî, Mihemed Teyfûn.

Listede yer alan ve 38 yıllık sürgün hayatından sonra toprağına geri dönerek “onur konuğu” gibi karşılanan Mazhar Xaliqî katılımcılara yaptığı konuşmada, insanların kültür ve folkloru birlikte, yan yana, barış içinde yaşamak ve birbirlerini kabul etmek için ortaya çıkardıklarını söyledi. Xaliqî konuşmasında, “sanatçılar olarak sanatı ve kültürü doğadan aldıklarını ve doğanın da kendilerinden birlikte barış içinde yaşamayı kabul etmelerini istediğini” ifade etti.

Kongre kapsamında düzenlenen kitap fuarına 8’i İran Kürdistanı’ndan, 6’sı Kürdistan Federal Bölgesi’nden 14 yayınevi katıldı. Fuarın açılışı Kürdistan Eyalet Valisi Behmen Muradniyan’in katılımı ile gerçekleşti.

Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih’in İran temsilcisi Dr. Seyyid Ahmed Berzenci de kongrenin açılışında yaptığı konuşmada, dünyanın derin işgalci ideolojiler sorunuyla meşgul olduğu böylesi bir dönemde Kürt Ünlüleri Kongresi düzenlendiğini ve bunun da ‘eşsiz bir adım olduğunu’ dile getirdi. Bölgede “kanlı terörist ayaklanmalar”ı bu ideolojilerin bir neticesi olarak değerlendiren Dr. Berzenci, çözümün ise Müslümanların birlik ve beraberliğinden geçtiğini söyledi.

İki siyasi liderden tebrik mesajı

Kongreye İran ve Kürdistan’ın en üst düzey siyasi liderlerinden de tebrik mesajları iletildi. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani kongreye gönderdiği mesajında, İran’daki etnik ve ulusal yapılar arasında hiçbir fark gözetilmediğini, kongrenin İran’daki farklı uluslara ve etnisitelere mensup ünlülere saygı gösterilmesinde önemli bir imkan sunduğunu söyledi.

Ruhani İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı Ali Yunusî tarafından okunan mesajında, özellikle İran’daki etnik, mezhebi ve ulusal meseleye dikkat çekti. İran’ın elde ettiği birçok başarının kaynağı olarak ülkedeki etnik ve mezhebi yapılarının birbirlerine bağlılığını gösteren İran Cumhurbaşkanı, binlerce yıllık bölgesel ve tarihsel ilerlemenin arkasında İran’a olan yürekten bağlılığın olduğuna işaret etti.

Irak Federal Kürdistan Bölgesi Başkanı Nêçîrvan Barzanî de bir tebrik mesajı gönderdi. Kongreyi düzenledikleri için Kürdistan Eyaleti Başkanlığı ile Kürdistan Üniversitesi’ne teşekkür eden Barzanî, kongrenin Kürt ünlülerin dünyada daha fazla tanınmasına vesile olmasını diledi.

Küçük yaşlarda Kürt edebiyatı ile birlikte Fars edebiyatını da öğrenip okuduklarını belirten Kürdistan Bölgesi Başkanı şöyle konuştu:

“Çocukluğumuzdan beri Mehwî ile birlikte Sadi-i Şirazi’nin Gülistan Ve Bostan’ını da öğrendik. Hazreti Nalî’nin yanısıra Hafız-i Şirazi’yi de öğrendik. Ebeveynlerimiz Hasan Zirek, Xaliqî ve Elî Merdan ile birlikte (Muhammed Riza) Şeceryan ve Nazım Hazalekan’a da kulak verdiler.”

Mesajının devamında bunun, kültürün ve ünlülere ait eserlerin bütün insanlığın bir parçası olduğunu gösterdiğini ifade eden Nêçîrvan Barzanî şuna dikkat çekti: Kültürlerin ve ulusların farklılığı sorun değil, ama kesinlikle sorun olan ve savaşlara neden olan şey, bunların birbirlerini kabul etmemeleridir.

Kongre esnasında ayrıca Kürdistan Üniversitesi’nin Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü’nün ilk mezunları için de mezuniyet töreni düzenlendi. Tören ilgili bölümün başkanı Dr. Bahtiyar Seccadî öncülüğünde gerçekleşti. Bölümün ilk mezunları olma heyecanını yaşayan öğrenciler, Dr. Seccadî öncülüğünde yemin etti.

Dr. Bahtiyar Seccadî tören sırasında yaptığı konuşmada, dünyanın birçok ülkesinde Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü olduğuna dikkat çekti. Dr. Seccadî konuşmasında, “Kürdistan Üniversitesi’nin Kürt Dili Ve Edebiyatı Bölümü’nün diğer üniversitelerden farkı, bizim kaynaklarımızın tamamen Kürtçe ve bölümün bizzat kendi hocaları tarafından hazırlanmış olmasıdır” ifadelerini kullandı.

Kongrede bir çok konuyla ilgili oturum gerçekleşti. Kürt Dili ve Edebiyatı konulu oturum, Sine’deki Kürdistan Üniversitesi Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanı Dr. Bahtiyar Seccadî moderatörlüğünde gerçekleşti. Konuşmacı olarak da Federe Kürdistan Bölgesi’nden Dr. Kürdistan Mukriyanî, Mardin Artuklu Üniversitesi’nden Doç. Dr. Abdurrahman Adak, Amsterdam Üniversitesi’nden Prof. Michiel Leezenberg katıldı. Dr. Mukriyanî Kürt edebiyatında ataerkillik konusu üzerine bir konuşma yaparken, Dr. Abdurrahman Adak ise Kürt edebiyatının 19-20. yüzyıllardaki seyrini anlattı. Prof. Leezenberg ise Kürt dilinin önemi üzerine konuştu.

Kürt Ünlüleri parkının açılışı yapıldı

İran basınında yer alan haberlere göre kongrenin son gününde de Kürt Ünlüleri Parkı’nın açılışı yapıldı. Açılış, Kürdistan Eyalet Valisi, Süleymaniye Valisi, Sine Belediye Başkanı, ünlü Kürt sanatçısı Mazhar Xaliqî ile başka birkaç Kürt ünlünün katılımıyla gerçekleşti. Açılışta konuşan Sine Belediye Başkanı Hişmet Seydî, parkın 3500 m2’lik (metrekare) bir alana yapıldığı kaydetti. Seydî, parkın içinde 10 Kürt ünlüsünün heykeli bulunduğunu ve bunların da Kürt Ünlüler Kongresi’nde seçilen isimlerden olan heykeltraş Hadî Ziyaeddîn tarafından yapıldığını açıkladı.

Rejim muhalifi kürtlerin tavrı

Kongrenin bizzat İran rejimi tarafından organize edilmesi ve desteklenmesi ise bazı Kürt siyasi tarafların tepkisine neden oldu. Başta İran Kürdistan Demokrat Partisi (KDP-İ) ve Kürdistan Özgürlük Partisi (PAK) gibi siyasi ve silahlı örgütler olmak üzere, İran rejimi karşısında mücadele eden kimi örgütlerin yetkilileri, İran’ın Kürtleri öldürdüğü böylesi bir süreçte kongreye katılmayı rejimin Kürtlere yönelik politikalarını “meşru görmek” olarak yorumladılar. Kongre kimileri tarafından da bir “oyun” olarak değerlendirildi. En büyük eleştiri ise 38 yıl sonra sürgünden dönen Mazhar Xaliqî’ye yönelik oldu. Eleştirenler Xaliqî’nin, “rejimin desteği ile düzenlenen bir kongre aracılığıyla dönmemesi gerektiğini” savundular.