İranlı yazar Zibakelam: Pezeşkiyan İran ile Kürtler halkı arasında yakın ilişkiler kurmak istiyor

Sadık Zibakelam Erbil ile Tahran arasındaki ilişkilerin gelişmesiyle ilgili “20 yıldır Erbil ile Tahran arasındaki ilişkilerin ekonomik, sosyal ve siyasi açıdan daha güçlü olmasını umuyorduk. Çünkü tarihsel olarak İran İslam Cumhuriyeti'ne Irak Kürdistan Bölgesi’nden daha yakın başka bir ülke bulamazsınız. İran, Irak Kürtlerine herhangi bir ülkeden, hatta Irak'tan, Türkiye'den, ABD'den ve İsrail'den daha yakın çünkü Irak Kürtleri ile İran arasında tarihi bir ilişki var” dedi.

Tahran-Erbil ilişkilerinin iyileşmesi sadece Erbil'e ve Kürdistan Bölgesi'ne değil, İran'a da fayda sağlayacağını söyleyen Sadık Zibakelam“ Erbil ile Tahran arasındaki ilişkilerin daha sıcak ve yakın olması bölgede barışa, istikrara ve ekonomik kalkınmaya yol açacağı açıktır. İran ile Kürdistan Bölgesi arasındaki koordinasyon ve işbirliği hem ülke olarak İran İslam Cumhuriyeti ve Irak'a, hem de Irak Kürdistan Bölgesi'ne fayda sağlayacaktır. Tahran-Erbil ilişkilerinin iyileşmesi sadece Erbil'e ve Kürdistan Bölgesi'ne değil, İran'a da fayda sağlayacaktır. Örneğin İran bu vesileyle yaptırımlardan kurtarabilir ve Irak'a ihracatını artırabilir. Çok sayıda İranlı şirket Kürdistan Bölgesi'nde yatırım ve kalkınma projelerinde çalışabiliyor” değerlendirmesinde bulundu.

İran İslam Cumhuriyeti anayasasına göre İran'da anadilde eğitim hakkı tınıldığını, İran'ın Mahabad, Sine ve diğer büyük Kürt şehirlerinde Kürtçe okullarının açılmaması önünde hiçbir neden görmediğini aktaran Sadık Zibakelam, “Bu tamamen Kürtlerle alakalı bir durum çocuklarını Farsça okullarına mı yoksa Kürt okullarına mı gönderecekler? Çocuklarının Farsça mı yoksa Kürtçe mi eğitim almalarına anca Kürtlerin karar verme hakkına sahiptir” ifadeleri kullandı.  

Sadık Zibakelam, İran ve Kürdistan Bölgesi ilişkileri hakkında “Erbil ve Tahran'da iki taraf arasında daha iyi ilişkiler kurulması yönünde güçlü bir istek olduğunu düşünüyorum” dedi.    

İranlı yazar ve siyaset uzmanı Sadık Zibakelam Rûdaw’ın sorularını yanıtladı:

İran ilk Cumhurbaşkanının Kürdistan Bölgesi'ne ziyaretini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Yüce ve Rahim olan Allah adıyla, İran Cumhurbaşkanı Dr. Pezeşkiyan’ın Irak Kürdistan Bölgesi'nin Erbil kentine gelmesinden büyük mutluluk duyuyorum. 20 yıldır Erbil ile Tahran arasındaki ilişkilerin ekonomik, sosyal ve siyasi açıdan daha güçlü olmasını umuyorduk. Çünkü tarihsel olarak İran İslam Cumhuriyeti'ne Irak Kürdistan Bölgesi’nden daha yakın başka bir ülke bulamazsınız. İran, Irak Kürtlerine herhangi bir ülkeden, hatta Irak'tan, Türkiye'den, ABD'den ve İsrail'den daha yakın çünkü Irak Kürtleri ile İran arasında tarihi bir ilişki var. Ne yazık ki Erbil ile Tahran arasındaki ilişkiler geçmişte pek iyi ve dostane değildi. İlişkilerin dostane bir zeminde olmasını, Tahran ile Erbil arasında daha güçlü bir ilişkiye şahit olmayı umuyoruz.

Sayın Zibakelam, İran cumhurbaşkanının her zaman Kürdistan Bölgesi'ni ziyaret etmesini istediğinizi ifade ettiniz, bunun sebebi nedir?

Çünkü bölgede Irak Kürdistanı'na daha yakın bir ülke bulamazsınız. Daha önce ifade ettiğim gibi Irak Kürtleri ile İran halkı arasında tarihi bir ilişki var.

Erbil ile Tahran arasındaki ilişkilerin güçlenmesi Kürtlere ve genel olarak bölgeye ne gibi faydalar sağlayacak?

Erbil ile Tahran arasındaki ilişkilerin daha sıcak ve yakın olması bölgede barışa, istikrara ve ekonomik kalkınmaya yol açacağı açıktır. İran ile Kürdistan Bölgesi arasındaki koordinasyon ve işbirliği hem ülke olarak İran İslam Cumhuriyeti ve Irak'a, hem de Irak Kürdistan Bölgesi'ne fayda sağlayacaktır.

Tahran ve Erbil arasındaki iyi ilişkiler İran'a ekonomik açıdan fayda sağlayacağını düşünüyor musunuz? Bu iyi ilişkiler ekonomiyi etkileyecek mi?

Ben faydanın karşılıklı olduğunu düşünüyorum. Demek istediğim, Tahran-Erbil ilişkilerinin iyileşmesi sadece Erbil'e ve Kürdistan Bölgesi'ne değil, İran'a da fayda sağlayacaktır. Örneğin İran bu vesileyle yaptırımlardan kurtarabilir ve Irak'a ihracatını artırabilir. Çok sayıda İranlı şirket Kürdistan Bölgesi'nde yatırım ve kalkınma projelerinde çalışabiliyor.

İran Cumhurbaşkanı sayın Pezeşkiyan dün Bağdat'ta Irak Cumhurbaşkanı ile bir araya gelerek Kürtçe sohbet ettiler, sizin bu konudaki fikriniz nedir?

Bana göre bu, Pezeşkiyan’ın İran halkıyla Kürtler arasında daha yakın ilişkiler kurma arzusunu kanıtlıyor. Sayın Pezeşkiyan sadece Kürtlere değil Irak hükümetine de bakın Kürtçe konuşuyorum mesajını vermek istiyordu, bu da Kürdistan'ın İran için çok önemli olduğu anlamına geliyordu.

Sizce İran cumhurbaşkanı görev süresi boyunca İran'daki Kürtlere bazı kültürel haklar tanıyabilecek mi?

Evet, sanırım bunu yapmak istiyor ve Erbil ile Tahran arasındaki ilişkileri güçlendirmeyi umuyor. Eminim ki geçmişte Erbil ile Tahran arasındaki ilişkilerin Kürdistan Bölgesi'ndeki Kürt mültecilerin varlığı nedeniyle pek dostane olmadığını biliyorsunuzdur. İran, İranlı Kürtlerin sınırlarına yaklaşmasına izin verilmemesi gerektiği konusunda defalarca Erbil'e bu konudaki rahatsızlığını iletti. Birkaç gün önce Sayın Pezeşkiyan’ın Irak'a ziyaret etmeden önce Erbil yetkilileri ve Erbil hükümeti, Kürt mültecilerden İran sınırlarından uzak durmalarını istemişti. Bu çok iyi ve faydalı bir mesajdı."

 İran'daki Kürtlerle ilgili olarak Mesud Pezeşkiyan, Kürtler ile İran hükümeti arasındaki ilişkilerin çözümünde veya İran'da geliştirilmesinde nasıl bir rol oynayabilir?

İranlı Kürtlerin en önemli itirazları İslam Devrimi sırasında yani 46 yıl önce, Tahran yetkilileri ve hükümetinin Kürt siyasetçilerin ve ileri gelenlerin Kürt illerini yönetmesine izin vermemesiydi. Bana göre bu tamamen yerinde bir itirazdı. Sayın Pezeşkiyan, kabinesine bir Kürt siyasetçiyi atayarak hükümetinin Kürtlerle ilişkilerde yeni bir dönem açmaya çalıştığını göstermiş oldu.

Kürtçe diliyle ilgili şu anda Türkiye'de seçmeli ders olarak Kürtçe öğretiliyor, İran'da Kürtçe dili ne zaman öğretilmeye başlayacak?

İran İslam Cumhuriyeti anayasasına göre İran'da anadilde eğitim hakkı tanınıyor. İran'ın Mahabad, Sine ve diğer büyük Kürt şehirlerinde Kürtçe okullarının açılmaması önünde hiçbir neden göremiyorum. Üstelik Bu tamamen Kürtlerle alakalı bir durum çocuklarını Farsça okullarına mı yoksa Kürt okullarına mı gönderecekler? Çocuklarının Farsça mı yoksa Kürtçe mi eğitim almalarına anca Kürtlerin karar verme hakkına sahiptir.

Tahran ile Kürdistan Bölgesi arasındaki ilişkilerde kazanılan ivme, Irak ile İran arasındaki ilişkileri de geliştirdi mi? 

Elbette, çünkü Tahran ile Erbil arasındaki ilişkiler soğuk ve şüpheci olursa, bu Tahran'ın Bağdat'la daha iyi ilişkiler kurmasını engelleyecektir. Öte yandan Tahran ile Erbil arasındaki ilişkilerin sıcak ve güçlü olması Tahran ile Bağdat arasındaki ilişkilerin daha iyi olmasına yardımcı olacaktır.     

Mesud Pezeşkiyan dün Bağdat'ta Rûdaw'a Kürdistan Bölgesi ile kültürel, ekonomik ve siyasi ilişkilerin geliştiğini söyledi. Daha önce siz ve sizin gibi aydınlar Kürdistan Bölgesi'ni ziyaret ettmişti. İran cumhurbaşkanının bu ziyareti, sizin gibi İranlı aydınların tekrar Kürdistan Bölgesi'ne gelmesini sağlar mı?

Evet, evet, çünkü Sayın Pezeşkiyan bu konuda sadece propaganda yapmıyor, Irak Kürdistan Özerk Bölgesi ile daha iyi ilişkiler kurma konusunda ciddi. Eminim gelecekte Tahran ile Erbil arasında ekonomik, siyasi ve sosyal projeler de dahil olmak üzere daha fazla ilerleme, daha fazla koordinasyon ve ortak projeler göreceğiz.

Siz aydınlar olarak İran cumhurbaşkanını Kürdistan Bölgesi ile ilişkileri geliştirmek için daha fazla adım atmaya nasıl teşvik edebilirsiniz?  

İlişkiler konusunda yardımcı olabiliriz. İranlı aydınlar Tahran-Erbil ilişkilerinin geliştirilmesinde önemli bir rol oynayabilir, çünkü Kürtlerden korkan ve Erbil ile Tahran arasındaki ilişkilerin güçlenmesinin, İran Kürtleri arasında ayrılma fikri yaratacağına inanan çok sayıda İranlı var. İşte bu noktada aydınlar İran vatandaşlarına Kürtlerin ayrılması konusunda korkmalarına gerek olmadığını anlatmak gerek. Onlara bunun gereceği yansımadığını ve Tahran ile Erbil arasındaki ilişkilerin gelişmesinden korkmalarına gerek olmadığını anlatmaları gerek.

Son sorum şu; Kürdistan Bölgesi ile Irak arasında gelişen ilişkilerinin devam edeceğini düşünüyor musunuz?

Bu zor. Geçmişte yani 20 yılı aşkın bir süre önce Kürdistan Bölgesi oluştu. O dönemde Ne yazık ki Erbil ile Tahran arasındaki ilişkiler pek dostane değildi. Yeni İran cumhurbaşkanının, Sayın Neçirvan Barzani, Sayın Mesut Barzani gibi Kürt liderlerin ve diğer liderlerin yardımıyla Erbil-Tahran ilişkilerinde geçmişe göre çok daha iyi bir gelecek yaratacağını umuyoruz.

Tahran ile Kürdistan Bölgesi arasındaki ilişkileri iyileştirmeye yönelik bu yolun devam edeceğini düşünüyorsunuz, yoksa önümüzde engeller mi olacak?

Dilerim ki devam eder. Elbette sorunlar var, Irak'ta sorunlar var, Kürdistan'da sorunlar var, İran'da sorunlar var. Bazı milliyetçi İranlılar, İran ile Erbil arasındaki ilişkilerin düzelmesinden korkuyor. Bunun milliyetçi Kürtlerin bölünmesine neden olacağını düşünüyorlar ama bu sorunları aşacağımıza eminim. Çünkü Erbil ve Tahran'da iki taraf arasında daha iyi ilişkiler kurulması yönünde güçlü bir istek olduğunu düşünüyorum. /Rudaw