Moskova'dan bir ilk: Esad’a 'çekilmeye hazır ol' sinyali

Moskova'dan yapılan açıklamalarda Suriye hükümetinin önceki söylemlerini bir kenara bırakarak ülkedeki iç savaşı sona erdirmek için temel adımlar atması yönündeki çağrı yinelendi. Daha önce Moskova’dan “dolaylı mesajlar” vasıtasıyla yapılan çağrılar dikkat çekici olarak değerlendiriliyordu. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’in yaklaşmakta olan seçimlerde iktidardan ayrılmaya hazırlanması gerektiğine yönelik işaretler ile söz konusu çağrılar daha net bir boyut kazandı.

Rus kanalı RT’nin internet sitesi, Rusya Dışişleri Bakanlığı’na yakın yazar ve diplomat Rami eş-Şair’in duruma dair kaleme aldığı bir makalesini yayınladı. Makalede uzlaşma sürecini güçlendirmek için gerekli adımları belirten Rami eş-Şair şunları söyledi:

"Suriye çoğunlukla yıkıma maruz kaldı ve siyasi iyileşme süreci her köşede bir engel olması sebebiyle çok yavaş ilerliyor. Bunlardan biri sivil çatışma riskinin yenilenmesidir. Bunu engellemek için iktidar ve muhalefet bazı prensipleri netleştirmeli ve tanımlamalıdır. Öncelikle önemli olan ülkede yaşananların bir "iç savaş" olduğunu Şam'ın kabul etmesidir. Silahlı çatışmalar hükümet güçleri ile muhalefet arasında patlak verdiği sürece bu bir iç savaştır ve başka bir şekilde adlandırılamaz. Hükümet ne kadar büyük hata varsa hepsini yaptı. Bu hatalar içerideki muhalifleri ya da sınırın dışındaki düşmanları tarafından kullanıldı. Diğer unsurlar da yangının alevlenmesine yardımcı oldu. Bunların arasında, dar bir sosyal temele dayanan bir grup insan Suriye’yi yarım yüzyıldır yönetiyor. Bu grubun temeli soy esasına dayanıyor. Devlet Başkanı Beşar Esed, iktidardaki babasının varisi oldu. Soy, müzik veya diplomasi gibi bazı meslekler için önemli olabilir. Ancak Beşar Esad'in iktidarı miras yoluyla devralma konusu, muhalefete devlette ‘iktidar değişiminin yasa dışılığı’ üzerine konuşma hakkını verdi. Ayrıca devlet kurumlarının oluşturulmasında da aşiret ve mezhep bağları gün yüzüne çıkmış durumda.”

Rami eş-Şair makalesinde uluslararası anlaşmalara ve sözleşmelere de dikkat çekti:

“Anlaşma gerekli şartları taşımalı. Bunların en önemlisi BM Güvenlik Konseyi kararının 2254'üncü maddesinin uygulanmasıdır. Umarım Suriye Devlet Başkanı, 2254 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararına uymamak niyetinde değildir. Bu karar üzerine Suriye’de barışın sağlanması ve serbest ortamda seçimlerin yapılması için Cenevre Süreci başlatıldı.”

Suriye yönetimi, Soçi ve Astana sürecinin kararları ile Türkiye, Rusya ve İran arasında yapılan anlaşmaların farkında olmalı diyen Rami eş-Şair sözlerine şöyle devam etti:

“Bu kararlar ve anlaşmalar, Cenevre müzakerelerinin doğal bir şekilde tamamlanması ve siyasi bir anlaşmanın hazırlanmasıdır. 2254 sayılı karar uygulanmadan Suriye'nin Güvenlik Konseyi üyelerine güvenmesi zor. Sadece Suriye sorununa kapsamlı bir çözüm bulunması konusunda değil, aynı zamanda yeniden yapılanma konusunda da güvenemez. İkinci önemli şart, ilgili tarafları memnun edecek yeni bir anayasanın hazırlanması konusunda Anayasa Komitesi’nin çalışması için destekleri ve olanakları tüm yönleri ile sağlamak Suriye hükümetinin görevidir. Üçüncü şart, Suriyeli yetkililerinin tüm taahhütlerini yerine getirme konusunda kendini gösteriyor. Suriyeli yetkililer genellikle iradelerinin dışındaki nesnel etkenler sebebiyle kendisini muhalif saflarda bulanlar için genel af yasasının uygulanması ve kovuşturmaların durdurulması taahhütlerine bağlı kalmalı. Ardından yıkıma uğramış metropollerin yeniden inşası için rasyonel, düşünülmüş ve bilimsel dayanağı bulunan bir plan yapmalılar.”

Rami eş-Şair makalesinde yeni anayasa süreci ve geçiş dönemine ilişkin de değerlendirmelerde bulundu:

“Esad ekonomide olduğu gibi politikada da hatalar yaptı ve etrafındakilere güvenmek konusunda aşırıya kaçtı. Sonuç olarak her şeyin elinde olmadığını kabul etmek lazım. Belli yetkilere sahip çoğu kişinin ülkeye hakim olan acımasız ve otoriter politikanın destekçileri olduğu iyi bilinmektedir. Bunlar baskının bir şeklini koruma eğilimindedirler. Suriye Devlet Başkanı yeni anayasanın kabulü için birtakım şartları sağladı ve önümüzdeki seçimlerde Suriyelilerin iradesini kabul etmeye hazır. Gerekirse Suriye'deki geçiş sürecini, hatta geçici bir hükümeti tanımak zorunda kalacak.”

Moskova’nın konu ile ilgili yaptığı açıklama ilk defa olarak Esad’in çekilmeye hazır olması gerektiğine işaret ediyor. Makalede konuya dair yapılan değerlendirmede bunun siyaseti bırakmak anlamına gelmediği belirtilse de başka durumlarda da bir siyasetçi ve lider olarak Esad’in yeteneklerini kanıtlayabileceği, zira yaşının buna izin verdiği kaydedildi.