2019'da Kürt cephesinde yaşanan kritik gelişmeler

2019’da Kürtler özellikle Türkiye'de hem süregelen baskılarla yaşadılar hem de buna rağmen Türkiye siyasetinde belirleyici olduklarını kanıtladılar.

Rudaw'ın yaptığı derlemeye göre; 31 Mart yerel seçimleri, HDP’li belediyelere bir kez daha kayyım atanması ve Türkiye’nin 9 Ekim’de Rojava’ya yönelik başlattığı operasyon yıl boyunca en çok öne çıkan ve tartışılan gündemler oldu.

2019'da Cumhur İttifakı, İstanbul ve Ankara başta olmak üzere Türkiye’nin büyük kentlerinde belediyeyi CHP-İYİ Parti’nin kurduğu ve HDP’nin de açıkça desteklediği Millet İttifakı’na kaptırdı. 

2019'da Halkların Demokratik Partisi (HDP), kayyımla elinden alınan birçok belediyeyi bu seçimlerle tekrar kazandı. Ancak 19 Ağustos’ta Türkiye İçişleri Bakanlığı’nın kararı ile Diyarbakır, Van ve Mardin büyükşehir belediyelerine kayyım atandı. Böylece HDP’li belediyelere kayyım süreci yeniden başladı.

Öte yandan Türkiye’nin eski adı Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) olan Suriyeli silahlı grupları Suriye Milli Ordusu (SMO) adıyla yeniden örgütleyerek Rojava’ya operasyon düzenlemesi ulusal ve uluslararası kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Türkiye operasyonla Serekaniye ve Gire Spi ilçelerinin kontrolünü Suriye Demokratik Güçleri'nden (SDG) ve Rojava Özerk Yönetimi’nden alıp SMO’ya verse de başta Arap Birliği, Avrupa Birliği ve ABD olmak üzere uluslararası tepkilerle karşı karşıya kaldı.

Yıl içinde Kürt cephesine yaşanan önemli olaylar ise şöyle cereyan etti:

12.01.2019 

PKK Lideri Abdullah Öcalan iki yıl aradan sonra kardeşi Mehmet Öcalan ile İmralı'da görüştü.

25.01.2019

Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eş Başkanı ve HDP Hakkari Milletvekili Leyla Güven, Öcalan’a yönelik tecrit gerekçesi ile başlattığı açlık grevinin 79’uncu gününde serbest bırakıldı. Güven hapisten çıktıktan sonra da greve devam etti ve 200’üncü gününde grevi sonlandırdığını açıkladı.

21.02.2019

Kürtçe’nin eğitim dili olması talebiyle bir araya gelen 9 Kürt partisinin kurduğu Kürt Dili Platformu, Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) 1999 yılında ilan ettiği 21 Şubat Dünya Anadil Günü, nedeniyle Türkiye’de Kürt dili önündeki engellerin kaldırılmasını talep etti.

31.03.2019

Türkiye ve Kürt kentlerinde yerel ve mahalli seçimler gerçekleştirildi. HDP, Diyarbakır, Mardin ve Van büyükşehir belediyelerinin yanı sıra kayyum atanan 94 belediyesinden birçoğunu tekrar kazandı.

AKP ve MHP’nin oluşturduğu Cumhur İttifakı, İstanbul, Ankara, Adana ve Mersin gibi büyükşehir belediyelerini CHP-İYİ Parti’nin kurduğu ve HDP’nin de açıkça desteklediği Millet İttifakı’na kaptırdı.

2014 yerel seçimlerinde 18'i büyükşehir olmak üzere 48 yerde belediye başkanlığını kazanan AKP'nin kazandığı belediye başkanlığı sayısı 40'a geriledi.

06.06.2019

Eski başbakan ve Cumhur İttifakı’nın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Adayı Binali Yıldırım, Diyarbakır’da yaptığı açıklamada “Kürdistan” ismini telaffuz ederek Kürt seçmenlerden oy istedi. Bu açıklama Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Türkiye’de Kürdistan diye bir yer yok” açıklamasının gölgesinde kaldı.

20.06.2019

İstanbul Büşükşehir Belediye Başkanlığı için tekrarlanan seçim öncesi İmralı’ya giderek Abdullah Öcalan ile görüşen ve PKK liderinin mesajlarını içeren mektubu kamuoyuna açıklayan Tunceli Munzur Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Doç. Dr. Ali Kemal Özcan, Öcalan’ın HDP’den yerel seçimlerde tarafsız kalmasını istediğini söyledi. Ancak HDP tavrının değişmeyeceğini açıkladı.

23.06.2019

Tekrarlanan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinde CHP adayı Ekrem İmamoğlu Ekrem İmamoğlu 4 milyon 741 bin 868 (yüzde 54.21) oy aldı. Cumhur İttifakı Adayı Binali Yıldırım 3 milyon 935 bin 453 (yüzde 44.99) oy aldı. Seçimi İmamoğlu kazandı.

12.07.2019

Türkiye Milli Savunma Bakanlığı, Rus yapımı S-400 hava savunma sisteminin teslimatının başladığını resmen açıkladı. Türkiye-ABD ilişkilerinde yeni bir sürecin başlamasına neden olan bu anlaşma kapsamında Rusya’dan alınan "uzun menzilli bölge hava ve füze savunma sistemi" olarak tanımlanan S-400'e ait malzemeler Ankara yakınlarında yer alan Mürted Hava Meydanı'na getirildi.

12.07.2019

İsminde “Kürdistan” geçtiği için hakkında “temelli kapatma davası” bulunan Kürdistan Özgürlük Partisi (PAK), Kürtçe ve Türkçe hazırladığı savunmasını Anayasa Mahkemesi’ne teslim etti. PAK 25 Haziran’da da Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın iddianamesine karşı Anayasa Mahkemesi'ne 95 sayfalık savunma yaptı.

27.07.20179

Dersim’de Munzur Dağları’nın tamamının maden sahası ilan edilmesi ve Munzur Gözeleri’ni de içine alan Munzur Milli Parkı’nın bir bölümünde maden aranmasına ruhsat verildiği öğrenildi. Florasında bin 900 çeşit bitki barındıran Munzur Dağları hakkındaki bu karar tepkiye yol açtı.

19.08.2019

Türkiye İçişleri Bakanlığı, HDP’li Diyarbakır, Van ve Mardin belediye başkanlarının görevden uzaklaştırılmasına karar verdi. Belediye başkanlarının yerlerine kayyım atandı. Bakanlık 69 HDP’li belediyeden 32’sine kayyım atadı, bazı belediye başkanları da mahkemeye çıkarılarak tutuklandı.

16.09.2019

Beşinci 3'lü Suriye Zirvesi, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ev sahipliğinde İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in katılımıyla Ankara'da düzenlendi.

21.09.2019

Diyarbakır'ın Kulp ilçesine bağlı Ağaçkorur köyünde orman işçilerini taşıyan aracın geçişi sırasında önceden yola döşenen patlayıcı infilak etmesi sonucu yedi kişi yaşamını kaybederken, 13 kişi de yaralandı. Saldırıyı PKK üstlendi.

09.10.2019

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Suriye Milli Ordusu'yla birlikte Rojava’ya yönelik Barış Pınarı Harekatı'nı başlattığını açıkldı.

Operasyon nedeniyle Mardin ve Urfa’daki sınır ilçelerinde de sivil kayıplar yaşandı. Operasyon uluslararası alanda tepkiye neden oldu. Arap Birliği, Avrupa Birliği, Rusya, ABD, İran, Irak ve değişik ülkeler operasyon nedeniyle endişelerini dile getirdi.

17.10.2019

ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesinin ardından basın açıklaması yaparak ABD ve Türkiye'nin Rojava’da ateşkes için anlaştığını duyurdu.

Pence, Suriye'nin kuzeydoğusundan Halk Savunma Birlikleri (YPG)'nin 120 saat içinde çekileceğini ve ABD'nin bunu sağlayacağını belirtti.

22.10.2019

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rojava’da operasyonun sonlandırılması amacıyla Soçi'de bir mutabakata vardı.

Anlaşmada, Türkiye’nin Gıre Spi ve Sere Kaniye’de kontrol ettiği 120 kilometrelik bölgedeki durumun korunmasına, sınırın geri kalanındaki bölgelerde ise Suriye ve Rusya askerlerinin 30 kilometre derinliğe kadar girerek SDG'nin bölgeden çekilmesini sağlamasına karar verildi.

26.12.2019

2019 yılında farklı tarihlerde Kürt kentlerinde eylem ve etkinlikler yasaklandı, operasyonlar nedeniyle bir çok ilçe ve kırsal alan yasak bölge ilan edildi. 20 Temmuz 2016'dan beri uygulanan OHAL bu yıl da uzatıldı.

Türkiye'de 23 Ocak 2017 tarihli 685 Sayılı kanun hükmünde kararname (KHK) ile kurulan Olağanüstü Hal (OHAL) İşlemleri İnceleme Komisyonunun görev süresi bir yıl daha uzatıldı.