76 yıl önce yaşanan katliam: 33 Kurşun!

“33 Kurşun” katliamı  yada diğer adıyla Muğlalı Olayı, 1943 yılının 28 Temmuz’unda Van’ın Özalp ilçesinde, 33 kişinin hayvan kaçakçılığı iddiasıyla 3. Ordu Komutanı Orgeneral Mustafa Muğlalı’nın emriyle yargısız olarak kurşuna dizilmesi ve 32 kişinin öldürülmesi, birinin kaçmasıyla sonuçlanan olaydır. 33 kurşun sıkılmış 32 can yitirilmiştir. Kürtlerin hafızasında kalıcılaşan “33 kurşun” olayı Ahmed Arif’in dizelerinde 32 can ölümsüzleşir.

Vurulmuşum!

Düşüm, gecelerden kara

Bir hayra yoranım çıkmaz

Canım alırlar ecelsiz

Sığdıramam kitaplara

Şifre buyurmuş bir paşa

Vurulmuşum hiç sorgusuz, sualsiz...

“33 Kurşun” olayı nasıl yaşandı

33 kişi Hayvan kaçakçılığı iddiasıyla evlerinden bir gece yarısı alınıp karakola götürülür ve sonrasında Seyfo Deresi’nde, İran sınırda yargısız, sualsiz kurşuna dizilir.

Kürdistan’ın sunni sınırlarla bölünmesi aşiretlerinde bölünmesine yol açar. Van’ın Özalp ilçesindeki aşiretlerin bir bölümü İran topraklarında kalır. Bu aşiretlerden biri Milan aşiretidir. 1943’ün temmuz ayında büyük bir hayvan sürüsünün kaçırdığı yolunda ihbarlar yapılır.  Jandarma birlikleri kaçakçıları İran’a kaçtıkları için yakalayamadığını söyler. Bunun üzerine Özalp’ta yaşayan 40 akraba gözaltına alınır. Mahkeme 5 kişiyi tutuklayarak geri kalanları serbest bırakılmasına karar verir.

Daha sonra Mustafa Muğlalı’nın emriyle 33 kişiyi sorgulamaları üzerine iki asteğmenin komutasındaki bir askeri birliğe teslim edilir. Kaçakçı diyerek adlandırdıkları 33 kişi İran sınırında bulunan Sefo Deresi kırsalına götürülerek kurşuna dizilir. Bu olaydan sonra Sefo deresi yasaklı bir bölge ilan edilir. Halende bu bölgeye gitmek yasaktır.

Yukarı Koçkıran Köyü, Sefo Deresi yakınında olduğu için buradaki köylüler 33 kişinin katledildikleri katliamı kulaklarıyla duymuş bu katliama tanıklık yapmışlardır. Sıkılan her kurşunun sesine ve 33 kişinin çığlıklarına tanıklık ederler. O zamandan bu zamana kadar zihinlerinden bu sesler silinmemiştir. Sorgusuz sualsiz öldürülen yoksul Kürt köylüleri. Olaydan kurtulan bir köylü durumu resmi makamlara bildirir, bunun mücadelesini vermek istesede bir sonuç alamaz.

Sefo Deresi'nde katledilenler

Bir köyden olan akraba olan 32 kişi, 28 Temmuz Cuma namazını kıldıktan sonra katledilir. Cellatları son isteklerini sorar. O gün cuma günüdür. Köylüler son istekleri olarak, cuma namazını kılma isteğini söyler. Genç yakışıklı delikanlılar, askerden izin alıp gelmiş, nişanlı bir genç, yeni evlenmiş karısı hamile evli bir adam, Çocukları olan aile babaları, Ölümü bekleyen bir dede vb.

Ondan sonra Seyfo Deresi'ni bir daha kimse görmedi, bu dere tanıklık etmişti 33 kurşunla ölen insanlara.

33 Kurşun Katliamından Sonra Yaşananlar

O dönemde muhalefette olan Demokrat Parti’nin etkili bir muhalefet partisi haline gelmesiyle, ortadan kaldırılan bu olay tekrardan gündeme getirildi. TBMM’ne verilen bir soru önergesiyle kabul edilmesi üzerine olayla ilgili asker ve sivil yöneticiler hakkında soruşturmalar açıldı. Bütün sanıklar Genelkurmay Askeri Mahkemesi’nde tutuklu olarak yargılandığı bu davada katliamın emrini veren Mustafa Muğlalı, ileri yaşı ve hafiflettirici nedenlerinden ötürü 20 yıl hapisle cezalandırılmıştır. Mahkemenin kararı bozmasıyla birlikte Muğlalı, yeni yargılama başlamadan 11 Aralık 1951 yılında (71) yaşında hapishanede öldü. DP tarafından açılan dosya,  olayı tekrar TBMM’de gündeme getirilmiştir. Bu kez olayın geçtiği dönemdeki bütün TBMM üyeleri ve CHP’nin sorumlu olmasından dolayı, bizzat İsmet İnönü için yargılama istenmiştir. Ancak daha sonraları af ve zaman aşımından dolayı dosya tekrardan kapatılmıştır.

Katliamı gerçekleştiren Mustafa Muğlalı’nın adı 2004 yılında Van’ın Özalp ilçesindeki jandarma sınırındaki kışlaya verilir.