"PYD halkın tamamını temsil etmiyor"
Rojava'da Suriye Demokratik Birlik Partisi (PYD) dahil 25 siyasi parti ve hareketi kapsayan bir çatı yapı kuruldu.
Kürt ulusal Birliği Partileri adı verilen çatı yapının kuruluş amacının Rojava'daki Kürt hareketlerden başlamak üzere siyasi hareketler arasında birliği sağlamak olduğu belirtiliyor.
Çatı yapının kuruluş amaçlarını ve hedeflerini DW Türkçe’ye değerlendiren Demokratik Birlik Partisi (PYD) Sözcüsü Salih Müslim, "Rojava'daki Kürtlerin dağınık olmasının herkese zarar verdiğini" söyledi.
"Kürtlerin dağınık olmasından Kürt düşmanlarının faydalandığını ve Kürtlerin düşmanları tarafından kullanıldığını" ifade eden Müslim, "En sonunda örneğini de gördük. Bir Kürt gidip Libya’da halklarla savaşıyor. Neden? Kürtlerin burada sorumluluğu var. En azından Kürtlerin bir araya toplanması, kırmızı-yeşil çizgilerin çizilmesi lazım" şeklinde konuştu.
Oluşuma katılan partilerin ve hareketler arasında yerel Arap ve Süryani siyasi yapılar da bulunuyor. Bu hareketlerin, Rojava'da 2014 yılında ilan edilen yönetime katıldıkları ve PYD ile ilişkilerini sürdürdükleri biliniyor.
Hediye Levent'in DW Türkçe'de yer alan haberine göre, zaten birbirleri ile iyi ilişkileri olan siyasi hareketler neden yeni bir çatı yapı kurma ihtiyacı duydu?
PYD-Enks Görüşmeleri
Rojava yönetimine Araplar ve Süryaniler de katılıyor. Ancak bölgedeki Kürt hareketlerin hamleleri bölgedeki durumun seyrinde belirleyici nitelikte. Kürt hareketlerin kuruluşları ve hamleleri de Irak’taki ve Türkiye’deki Kürt hareketlerden doğrudan etkileniyor.
Öte yandan Kürdistan bölgesinde KDP ve YNK hareketleri arasındaki Kürt siyasi çekişmelerinin benzeri Rojava'da da yaşanıyor.
2011 yılında kurulan ve bünyesinde birkaç siyasi parti ve hareketin yer aldığı Kürt Ulusal Konseyi (ENKS) ile PYD arasında Türkiye ile ilişkiler, Suriye Kürtlerinin geleceği nasıl olmalı gibi konulara ilişkin tartışmalar, Şam ile yürütülen müzakerelere ve Suriye dış muhalefetine bakış gibi başlıklara dair sorunlar olduğu biliniyor.
İki hareket arasında uzlaşma sağlanması için çok kez girişimde bulunuldu, ancak bu girişimler yakın zamana kadar başarısız oldu. Son olarak ABD’nin ve kısmen Fransa’nın devreye girmesi ile PYD-ENKS arasında görüşmeler yeniden başladı. Bu görüşmelerden de henüz sonuç yok, ancak taraflar "görüşmelerin devamı konusunda kararlılık" vurgusu yapıyor.
Rojava'da 25 partiyi ve hareketi tek çatı altına toplayan oluşumun kurulmasının en önemli sebeplerinden birinin de PYD-ENKS görüşmeleri olduğu belirtiliyor.
Buna göre, ilk aşamada zaten birbirleri ile ilişkisi olan ancak ortak karar mekanizması olmayan yapılar bir araya gelecek. İkinci aşamada, Rojava'’nin iki önde gelen hareketi PYD ve ENKS arasındaki müzakereler yeni çatı yapı tarafından oluşturulan 7 kişilik heyet üzerinden yürütülecek.
"PYD Halkın Tamamını Temsil Etmiyor"
ENKS’nin sadece PYD ile görüşme konusunda ısrarcı olduğunu belirten Salih Müslim, "PYD bir parti ama bütün halkı temsil etmiyor… (Yeni çatı oluşum) Bunlar bir tarafı temsil ediyor. Hem ENKS ile hem de diğer partilerle konuşacaklar. Ortak bir şey olursa daha iyi olur" diye konuştu.
Bunun sadece PYD meselesi olmadığını, 25 parti ve hareket daha bulunduğunu ifade eden PYD Sözcüsü Müslim, PYD'nin diğerleri adına konuşamayacağını söyledi. Müslim, "Her parti kendi özgünlüğünü koruyacak şekilde, ileride ABD ile ENKS ile veya kiminle görüşülecekse bütün partilerin adına konuşacak bir heyet oluşturulur" diye sözlerini sürdürdü.
Kürtler Arasındaki Birlik Ne Sağlayacak?
Suriye Kürtleri Demokratik Sol Partisi Genel Sekreteri ve PYD-ENKS görüşmelerini yapan heyetin üyesi Salih Gedo da Rojava'daki Kürt hareketler arasında uzlaşmanın ekonomik durum ve Suriye’deki yeni siyasi yapıya katılım gibi boyutlarına dikkat çekti.
ENKS’nin Erbil yönetimine yakın bir siyaset yürüttüğü ve Erbil yönetiminin de PYD’ye ılımlı bakmadığı belirtiliyor. Aynı zamanda Rojava'daki yönetimle Şam arasında da görüşmeler yapılıyor, ancak taraflar arasındaki ilişkiler oldukça inişli çıkışlı.
ENKS’nin Erbil ve Türkiye başta olmak uluslararası ilişkilerine karşılık PYD dahil diğer siyasi hareketlerin de müttefikleri var. Rojava’daki siyasi hareketlerin kendi aralarındaki ilişkileri de Suriye’de ve özelinde Rojava’daki sürece dahil olmak isteyen ülkelerin manevralarından doğrudan etkileniyor.
Bu durum, Rojava’daki ekonomik durumu şekillendiren başlıca faktörler arasında. Rojava’daki Haseke kentinden Irak’a açılan sınır kapısı ve geçişler şimdilik bölge ekonomisinin ana damarı durumunda.
Ancak PYD-ENKS gerginliği, Rojava ile Kürdistan Bölgesi arasındaki ticareti ve ayrıca sınır kapısının açık kalması gibi süreçleri de etkiliyor. Bir süredir sınır kapısı ABD’nin devreye girmesi ile sürekli açık tutuluyor ve canlı hayvan ticareti başta olmak Rojava ve Kürdistan Bölgesi arasında ticaret sürüyor.
Gedo, korona salgını ile birlikte Rojava’da ekonomik durumun zorlaştığını belirterek, “İki ay önce bizi Kürdistan Bölgesine bağlayan geçitler insani yardım dahil bütün geçişlere kapandı. Ekonomik durum çok kötü ve ABD tarafından (yeni yaptırımları öngören) Sezar yasasının uygulanması halinde durum genel olarak Suriye halkı için çok daha kötü olacak" dedi.
"Büyük Gelişmeler Olacak"
ENKS ve PYD dahil diğer hareketler arasında uzlaşmanın sağlanması halinde Kürdistan Bölgesi ile ilişkilerin asgari düzeyde de olsa rayına girebileceği savunuluyor.
Gedo’ya göre çatı yapının kurulması, ENKS ile uzlaşma yönünde yapılan girişimler Suriye’deki yeni siyasi yapının şekillenmesi sürecinde önemli bir aşama olabilir.
Kürt siyasi hareketler arasındaki "çok sesliliğin" Şam ve Kürtler arasındaki müzakereleri Şam’ın lehine etkilediği öne sürülüyor.
Gedo, "Tahminlerime göre önümüzdeki günlerde, Kürt hareketinin veya Suriye'deki Kürt söyleminin bir sonraki aşamaya için birleşmesine yol açabilecek büyük gelişmeler olacak" dedi.
