Cezayir Anlaşmasını boşa çıkaran hareket: Mayıs Devrimi

Saddam Hüseyin ile İran Şahı Rıza Pehlevi yaptıkları anlaşmanın meyvelerini toplayamadan Erbil’in Haci Omeran ilçesi yakınlarındaki “Dol Zewi”de 23 kişilik bir Peşmerge grubu, eski tüfekleriyle Irak ordusuna karşı savaşarak Bağdat ile Tahran’ı titretti.

Kürdistan yaylalarında mayıs ayı sonlarında bahar tüm güzellikleriyle yaşanırken, Bağdat ve Tahran bir devrimin başlayacağını hesaba katmamıştı. Ancak Peşmerge’nin dağlara dönüşü ve devrimin başlamasıyla, yapılan anlaşmanın ölüm fermanı okunmuş oldu.

Kürt kurtuluş mücadelesi tarihinde önemli bir yere sahip olan Mayıs (Gulan) Devrimi’nde şehit düşenler, her yıl 26 Mayıs’ta, devrimin başlangıç yıldönümünde anılıyor.

Devrim; farklı şartlarda, Kürtlerin askeri, siyasi ve psikolojik yenilgi aldığı bir dönemde yaşandı. Bu şartlarda Eylül Devrimi’nden 15 yıl sonra bir kez daha silahlı mücadeleye başlamak zordu. Ancak devrimin genç liderleri, özellikle sahadaki komutanlar Başkan Mesud Barzani ve İdris Barzani, bir kez daha devrim başlatmayı mümkün kıldı.

Dönemin Cezayir Devlet Başkanı Huari Bumedyen’in arabuluculuğunda 6 Mart 1975’te dönemin Irak Devlet Başkan Yardımcısı Saddam Hüseyin ile İran Şahı Rıza Pehlevi arasında OPEC’e üye ülkeler konferansında Cezayir’de bir anlaşma imzalandı.

Anlaşma doğrultusunda Irak, Kürt devrimine destek olmaması kaydıyla Körfez’in İran’la aralarında paylaşılmasına ve sınır sorununun çözülmesine razı oldu.

Irak ile İran arasındaki anlaşma, Arap dünyası ve uluslar arası güçlerin desteğiyle yürürlüğe girdi ve Kürtler dağda tek başına kaldı. Eylül Devrimi liderliği, Cezayir Anlaşması’nı ezilen bir ulusa ve devrimine karşı uluslararası bir komplo olarak tanımladı.

Eylül Devrimi’ne açılan kapılan fiilen kapandı ve İran sınırlarını kapatarak, her türlü insani ve lojistik desteğin önüne geçti. Aynı zamanda Irak da müzakereleri reddederek devrimin teslimiyetini dayattı. Eylül Devrimi böylece verilen mücadele ve kurbanlara rağmen 15 yıl aradan sonra askeri olarak akamete uğradı. Ancak devrim liderleri teslim edilmedi ve Cezayir Anlaşması tanınmadı.

Binlerce vatandaş ve Eylül Peşmergesi İran’a göç ederek mülteci olarak kamplarda kaldı ve parti ile devrim için geçici bir yönetim seçildi.

Doğu Kürdistan’daki devrim mültecileri kamplarında Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) örgütlenerek Irak’taki önceki hücre ve örgütlerle ilişki kurdu. Bir yandan da siyasi aktivistler siyasi grup ve örgütler kurmaya, Peşmerge’nin göçüyle oluşan boşluğu doldurmaya çalıştı.

Eylül Devrimi Lideri Mele Mustafa Barzani’nin öncülüğünde Mesud Barzani ile İdris Barzani, devrim ateşini yakmak için çalışmalara başladı. Bunun için de bir program ve hazırlık yapıldıktan sonra 26 Mayıs 1976’da 23 kişiden bir oluşan Peşmerge müfrezesi “Dol Zewi” de Irak ordusu birlikleriyle çatışmaya başladı.

Çatışmalar bir saat sürse de yenilgi dönemine son vererek Kürt ulusal kurtuluş hareketi için yeni bir devrimi başlattı ve Kürtleri Irak’ta bağımsızlığa yakınlaştırana kadar devam etti.

Kürtlerin başlattığı Mayıs Devrimi, Cezayir Anlaşması’nın ortadan kalkması için bir başlangıç oldu.

Mayıs Devrimi’nin başlangıcının yıldönümü dolayısıyla bir mesaj yayımlayan Başkan Barzani, Kürdistan halkının mücadele tarihinde bazı zamanlarda duraksamalar olduğunu ancak bunun Kürdistan halkının mücadele azmini kırmadığını ve yeni bir ruhla yeniden başkaldırıların olduğunu ifade etti.

Mayıs Devrimi’ne katılan tüm Peşmergeleri minnetle andığını belirten Başkan Barzani, Mayıs Devrimi’nin büyük Eylül Devrimi’nin mesajını taşıdığını kaydederek, Peşmerge ve Kürdistan halkının direniş tarihinde önemli bir aşama olduğunun altını çizdi.

26 Mayıs’ta 1976 tarihinde başlayan Mayıs Devrimi’nin Kürdistan halkının meşru hakları için gerçekleştirdiği önceki devrimlerin devamı olduğunu söyleyen Başkan Barzani, “Mayıs Devrimi’nin eseri, Raperin, federasyon, çok taraflılık, seçimler, Kürdistan Bölgesi’nin kurumsallaşması gibi halkımızın güç ve taraflarının birliğiyle meydana gelmiştir. Bunların tümü kan ve gözyaşıyla elde edilmiş çok değerli kazanımlardır” ifadelerini kullandı.

Başkan Barzani, “Mayıs Devrimi’nin 44’üncü yıldönümünde Kürdistan halkının birlikte yaşam ve barış istemi mesajını paylaşıyoruz. Kürdistan halkı emin olsun ki, devrim, mücadele ve ödenilen bedeller boşa gitmeyecek” dedi.

K24