Irak’ın 13 vileyetinin yanı sıra Kerkük ve Musul’da halk 16-18 Aralık tarihinde yeni il meclislerini belirlemek için sandık başına gitti. Seçimi kazanan meclis üyelerinin 2024 Ocak ayında göreve başlaması ve ilk adım olarak da meclis başkanı ile iki yardımcısını belirlemesi gerekiyor.
2008 tarih ve 21 sayılı İl Meclisleri Yasası’nın 2. maddesine göre, Irak il meclislerinin bir takım yetkileri bulunuyor. Yasaya göre meclis başkanı, vali ve iki yardımcısının seçimi şu aşamalarda belirleniyor:
1. 2008 tarihli ve 21 sayılı İl Meclisleri Yasası’nın 7. maddesi 1. fıkrasına göre vali, il genel meclisinin, seçim onaylanmasından itibaren 15 gün içerisinde ilk toplantının yapmasını talep eder. Toplantıya meclisin en yaşlı üyesi başkanlık eder ve meclis üyelerinin çoğunluğunun oyları ile yani meclis üye sayısının 50+1 oyu ile başkan ve iki yardımcısını belirler.
2. İl Meclisleri Yasası’nın 7. maddenin 7. fıkrasına göre valilik için aya olanlar ve iki yardımcısı 30 gün içerisinde il meclisi tarafından oyların 50+1’ini alarak belirlenir.
3. Adaylardan her biri meclis üyelerinin oylarının yarısından bir fazlasını alamazsa, ikinci turda, ilk turda en çok oyu alan iki aday yarışı ve bu turda en çok oyu alan aday vali olur.
4. Söz konusu yasanın 26. maddesine göre, seçilen valinin tanmasına yönelik Cumhurbaşkanlığı kararnamesi 15 gün içinde çıkarılır. Vali olacak kişinin il meclisi üyesi olması şart değildir. Vali, bulunduğu ildeki ilk icra başkanı ve bakan yardımcısı makamındadır.
5. Vali yardımcılarının il meclisi üyeleri için belirlenen nitelikleri taşıması gerekir. Yardımcılar seçildikleri süreden itibaren 15 gün içinde vali tarafından çıkarılacak talimatla göreve başlar.
İl meclislerinin yetkileri
İl meclisleri il içinde karar alma ve yasa çıkarma yetkisine sahiptir. İl bütçe teklifinin hazırlanması ve ildeki tüm devlet dairelerinin denetlenmesinden de il meclisleri sorumludur.
Vali ve yardımcılarının sorumluluklarının denetlenmes veya görevden alınmaları, ilde görevli genel müdürlerin, büro amirlerinin, güvenlik teşkilatı başkanlarının denetlenmesi ve görevden alınması gibi konular da il meclisinin inisiyatifindedir.
İl meclisleri ayrıca güvenlik planlarını onaylamak ve ildelki diğer idari değişikliklerin onaylanması sürecinde de söz sahibidirler.
Kerkük’te vali ve meclis başkanı seçimi ertelenebilir
Rûdaw’a konuşan Irak Parlamentosu Hukuk Komisyonu üyesi Arif Hamami, “İl meclisi yönetimleri ile vali seçimleri Şubat ayına sarkabilir çünkü bu yöneticiler için mecliste anlaşmaya varılması biraz zaman alır. Koordinasyon Çerçevesi seçime katıldığı tüm bölgelerde tek ekip halinde çalışmaya karar vermiş, bu yüzden 10 vilayette vali ve il meclislerinin belirlenmesi biraz zaman alabilir” dedi.
Hamami, "Valilik makamı için rekabet olmasını bekliyoruz. Özellikle Bağdat, Ninova, Kerkük, Diyala ve Selahaddin vilayetlerinde rekabet güney vilayetlerine göre daha sert olması muhtemeldir” diye konuştu. /Rudaw
