Suriye'de hangi örgütler Türkiye yanlısı?

Nisan ayı sonunda başlayan Rusya destekli Suriye saldırıları Hama ve İdlib arasındaki kırsal kesime sıkışmış durumda. Türkiye'nin Mayıs ayı içerisinde bazı muhalif gruplara sofistike silahlar gönderdiği yönündeki iddialardan sonra savaşın seyri önemli ölçüde değişti. Bunda ABD'nin bizzat sahaya inerek Türkiye yanlısı gruplara silah tedarik etmesinin de büyük bir rolü var.

Ahval'de Burak Tuygan imzasıyla yayınlanan haberde Suriye'de Türkiye'nin desteklediği örgütler mercek altına alındı.

3 Mayıs 2017'de Soçi'de yapılan zirvede Türkiye ve Rusya'nın Suriye'nin bazı bölgelerinde çatışmasızlık alanları oluşturma kararı aslında Suriye birliklerinin de önünü açmıştı.

Rusya'nın önerisiyle varılan bu anlaşmadan sonra Suriye ordusu iki yıl içinde yoğun çatışmaların yaşandığı Doğu Guta, Humus ve Güneybatı Suriye'yi ele geçirdi.

Pek çok cephede çarpışma yeteneği bulunmayan Suriye ordusu, bu şekilde Rusya'nın da üstün hava desteğiyle büyük bir ilerleme kaydetmiş oldu.

Suriye ordusunun bu hızlı ilerlemesi, ülke genelindeki tüm savaşçı grupların İdlib ve çevresine sıkışmasını da beraberinde getirdi.

3 milyondan fazla sivilin yaşadığı bu bölgede beş ana grup altında tasnif edebileceğimiz onlarca fraksiyon Suriye ve Rusya'ya mücadele ediyor.

Daha önce Suriye ordusundan çok birbiriyle mücadele ederek büyük bir güç kaybına uğrayan bu grupların, son zamanlarda Türkiye'nin de devreye girmesiyle ortak düşmana yoğunlaşması, Suriye ve Rusya'nın hızlı ilerleyişine de büyük bir darbe vurdu.

Muhaliflerin başarısının diğer sebebi ise daha önce El Kaide yanlısı olan grupların, tüm grupları kendi kontrolüne alarak Suriye ordusu ile savaşma isteğiydi. Ancak özellikle El Kaide ile bağlarını kopardığını ilan eden Heyet Tahrir Şam'ın diğer gruplarla birlikte hareket etmesinin de büyük rolü var.

Radikal cihatçı gruplar 2016 öncesinde de bu yönde bir hareket stratejisi izlediklerinden dolayı, Suriyeli muhalifler Esad güçlerine karşı büyük bir üstünlük kurmuştu. Şu anda Esad güçleri ile mücadele halinde olan grupları beş başlık altında toplayabiliriz.

Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLN)

Ana unsurlar: Şam Gücü (Failaq Şam), Ahrar el Şam, Nureddin Zengi Hareketi, Soqor al Şam (Şam Şahinleri), Özgür Ordu, İdlib Özgür Ordusu, Birinci Sahil Tümeni, İkinci Ordu, İkinci Sahil Tümeni, Elit Ordu, Birinci Piyade Tümeni, Zafer Ordusu, 23. Tümen, İslam Tugayı Şehitleri ve Şam Birliği.

2018 Mayıs ayında kurulan ve Ağustos 2018'de de genişleyen bir direniş gücü olan FLN, kendisini Türkiye destekli Özgür Suriye Ordusu'nun bir parçası olarak adlandırıyor. Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin çoğu üyeleri 2013-17 yılları arasında CIA'dan destek alan gruplardır.

FLN bünyesinde kendisini Müslüman Kardeşler ve Selefi ideolojiye yakın gören İdlib Özgür Ordusu, Zafer Ordusu, Faylaq al Şam, Ahrar el Şam gibi gruplar da bulunuyor.

Ancak FLN'nin etkisi eski adıyla Nusra Cephesi yeni adıyla Heyet Tahrir el Şam'ın (HTŞ) hızlı yükselişiyle azaldı. Siyasi ve ideolojik olarak HTŞ'ye karşı olan örgüt üyelerinin tam olarak ne kadar olduğu bilinmese de tahminen 30 bin civarındadır.

Ceyş el İzze (İzzet Ordusu)

Esas olarak Hama'nın kuzeyinde faaliyet gösteren bu grup da daha önce CIA tarafından desteklenen gruplar arasındaydı. Fakat son zamanlarda FLN'nin şemsiyesi altında kalmak istemediğini belirtiyor.

Türkiye ile yakın ilişkiler içinde olmasına rağmen, Türkiye'den gelen direktifleri pek dinlemiyor. Buna en iyi örnek, Türkiye'nin çatışmasızlık bölgeleri oluşturulması için yaptığı baskıları reddetmesi. Ayrıca FLN'den çok HTŞ ile dirsek temasında. İki ile üç bin arasında savaşçısının olduğu tahmin ediliyor.

Suriye Ulusal Ordusu

İdlib ve Kuzey Hama'daki başlıca gruplardan biridir. Bedir Şehitleri Tugayı, Şam Cephesi, Ahrar el Şarkiyye, Ahrar el Şimal bu çatı altında bulunuyor.

Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyinde 2016-18 yılları arasında gerçekleştirdiği Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı operasyonlarına destek veren büyük bir silahlı gruptur.

2017'de kurulan örgüt 30'dan fazla grubu bünyesinde bulunduruyor. Çoğunluğu Arap ve Türkmenlerden oluşan 20-25 bin kişilik bir güce sahip olduğu tahmin edilen bir güç.

Kontrol ettikleri bölgelerde Kürtlere yönelik kötü muamelelerinden ve Türkiye'den direktif almasından dolayı bu gücün imajı hızla bozuluyor. Bundan dolayı sık sık iç çekişme ve çatışmalara maruz kalıyor.

FLN'nin direnişini desteklemek amacıyla Türkiye'nin Suriye Ulusal Ordusu'na Mayıs ayı içerisinde silah ve mühimmat gönderdiği ortaya çıkmıştı. Bu da Türkiye'nin Suriye ve Rusya'ya karşı açıkça savaşa girdiği şeklinde yorumlanıyor.

Heyet Tahrir Şam (HTŞ)

Bu örgütün ilk ismi Nusra Cephesiydi. Ulusal ve uluslararası baskılara maruz kalmamak için El Kaide'den ayrıldığını duyurarak önce Fetih el Şam ve 8 Ocak 2017'de Heyet Tahrir el Şam olarak ismini değiştirdi. Ancak örgütün geçtiğimiz günlerde El Kaide'nin silah depolarını ele geçirmesi nasıl bir ideolojiye sahip olduğunu ortaya koyuyor.

Örgütün lideri genç yaştaki Ebu Muhammed el Culani'dir. Taliban'ın Suriye versiyonu gibi görünen Selefi bir cihat hareketine liderlik ediyor. İdeolojisi, şimdilik Suriye'nin bütünlüğünü savunmak şeklinde.

Örgüt El Kaide ideolojisinin tersine bölgedeki ülkeler ve Avrupa ile iletişim halinde olmaya gayret gösteriyor. Türkiye ile de iletişim halinde olmaya gayret gösteren örgütün bu ilişkisi dostluk temelli olmaktan ziyade pragmatik. Türkiye ile düşman olmamaya büyük bir gayret gösteriyor.

Yaklaşık 15 bin silahlı militanı bulunuyor. Kuzeybatı Suriye'de bazı bölgelerde çok etkin olmasına rağmen, 3 milyon İdlibli arasında çok fazla popüler değil. Mevcut gruplar arasındaki en güçlüsü olarak adlandırılan HTŞ'nin 18 aydır askerlerini ciddi bir şekilde eğittiği, kurşungeçirmez kask ve ceketler kullandığı, yeni silahlara sahip olduğu belirtiliyor.

El Kaide sadıkları

Başlıca hizipler: Din Koruyucuları, Türkistan İslam Partisi, Kafkas Orduları, Fetih Tugayları, Ensarudin Cephesi, Ensarudin Cemaatleri, İmam Buhari Tugayları.

HTŞ'nin El Kaide'den ayrılması ile birlikte Suriye'nin kuzey batısında El Kaide bağlantılı pek çok küçük grup kuruldu. Bunlar arasında en güçlüsü şüphesiz Din Koruyucuları adlı örgüttür. Halen pek çok El Kaide savaşçısı bu örgüt çatısı altında bulunuyor. El Kaide Lideri Eymen el Zevahiri'den bizzat talimat alıyor.

Ulusal Kurtuluş Cephesi ve Suriye Ulusal Ordusu'na karşı çıkıyorlar. HTŞ'yi de eleştiriyorlar ancak onlarla çatışmaya girmekten kaçınıyorlar. 4 bin civarında savaşçısı olduğu tahmin ediliyor.  Diğer gruplarla işbirliğine gitmekten kaçınıyorlar.

Türkistan İslam Partisi de Çin'deki Uygur bölgesinden çok kuzey batı Suriye'de etkindir. Şu anda Hama'nın kuzeyinde Suriye birlikleri ile savaşan öncü birlikleri de bulunuyor.

Kendi içlerinde büyük farklılıkları olduğu gibi diğer şemsiye örgütlerle de aralarında farklılıklar bulunan bu örgütlerin son zamanlarda Suriye ve Rusya'ya karşı elde ettikleri başarılarda bu farklılıkları çok fazla ön plana çıkarmamalarının büyük bir etkisi bulunuyor. Ancak bu birlikteliğin devam etmesi büyük ölçüde Türkiye'nin izleyeceği politikalarla ilgilidir.

Türkiye'nin bizzat sahada faaliyet göstermesi, Rusya'nın sert tepkisini çekiyor. Ancak şimdilik bu tepki, kriz boyutuna ulaşmış değil.