‘Türkiye, Kürdistan’dan petrol akışının yeniden başlamasını henüz onaylamadı’

Amerikan ekonomi ve finans sitesi Bloomberg, Irak'ın, Ceyhan limanı üzerinden petrol ihracatına devam etmeden önce Türkiye ile olan milyarlarca dolarlık mali iddialarını çözmesi gerektiğini yazdı.

“Kürt petrol akışının yeniden başlaması Türkiye ile Irak anlaşmasını bekliyor” başlıklı yazıda, bu durumun günde yaklaşık yarım milyon varil petrolün piyasalara ulaşması konusunda gecikmeye neden olduğu belirtildi.

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani Salı günü Rûdaw TV’nin de aralarında bulunduğu medya temsilcilerine yaptığı açıklamada, Türkiye’ye petrol akışının bu hafta yeniden başlayabileceğini umduğunu söyledi.

Bağdat henüz Ankara’nın onayını alamadı

Bloomberg’e göre, Bağdat, petrolün yeniden akması için Erbil ile geçici bir anlaşma imzalamış olsa da henüz Türkiye'nin onayını alamadı.

Habere göre, Ankara, Ceyhan'dan geçmişte yaptığı ihracatla ilgili olarak Irak'a 1,5 milyar dolar ödeme yapması gerektiğine dair Uluslararası Tahkim Mahkemesinin hukuki tazminat kararını müzakere etmek isteyecek.

Dubai danışmanlık şirketi Qamar Energy'nin kurucusu Robin Mills bu konuda "Bu durum aylarca sürebilir" yorumunu yaptı.

Bloomberg’e göre Türkiye hükümeti petrol akışının yeniden başlaması konusunda Bağdat’ın talebine hemen yanıt vermedi.

Kürdistan’dan petrol akışının durması Erbil ve Bağdat’a yüz milyonlarca dolarlık zarar veriyor. Öte yandan Nijerya'daki bir kesinti ile zaten zor durumda olan küresel pazarda da başka bir aksamaya neden oluyor.

Paris mahkemesinin kararı

Irak, Türkiye’nin Kürdistan Bölgesi ile 2013'ten beri doğrudan petrol ticareti yaparak Bağdat ile Ankara arasında 1973’teki sözleşmeyi ihlal ettiği gerekçesi ile Türkiye hakkında Paris merkezli Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Merkezi (ICC) nezdinde dava açmıştı.

Türkiye, Paris merkezli Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nin kararının ardından 25 Mart'ta Kürdistan-Ceyhan boru hattındaki akışı durdurmuştu.

Bloomberg, Irak’ın bağımsızlık isteyen ve kaynakları üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmak isteyen Kürdistan Bölgesi Hükümeti’ni “dizginlemeye yönelik geniş bir girişimin parçası olarak” Türkiye'ye karşı bu davayı açtığını yazdı.

Mahkeme, SOMO’nun onayı olmadan petrol yüklendiği için Türkiye’nin 1,5 milyar dolar tazminat ödemesine karar verdi. Irak hükümeti, kararının uygulanması için bu ayın başlarında bir ABD mahkemesine de dilekçe verdi.

Ancak Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, söz konusu davada, Irak'ın beş talebinden dördünün reddedildiğini, Türkiye'nin taleplerinin ise büyük çoğunluğunun kabul edilerek Irak'ın Türkiye'ye tazminat ödemesine hükmettiğini açıkladı.

Bakanlığın açıklamasında, davanın aslında Irak Merkezi Hükûmeti ile yine Irak'ın anayasal bir birimi olan Kürdistan Bölgesi Hükümeti arasında yıllardır süregelen petrol yönetim hakkı uyuşmazlığının bir yansıması olduğu aktarıldı.

Tahkim Mahkemesi, Kürdistan Bölgesi'nin Ceyhan limanına giden petrol boru hattını kullanma ve depolama hakkı bulunduğuna karar verdi. Ancak Erbil, sadece gemilere petrol yükleyerek ihlalde bulundu. Mahkeme, yükleme emrinin sadece meşru makamlar olduğuna hükmetti.

Erbil ile Bağdat anlaştı

Kürdistan Bölgesi’nden Ceyhan'a günde 475.000 varil petrol ihraç ediliyor. Bu miktarın 75.000 varili ise Irak hükümetinin kontrolündeki Kerkük petrolü.

Kürdistan Bölgesi’ndeki petrol günlük 4,4 milyon varil petrol ihraç eden Irak petrol üretiminin genelinin yüzde 10'unu oluşturuyor. Bu petrolün çoğu Basra Körfezi'ndeki güney limanlarından ihraç ediliyor.

Petrol, Kürdistan Bölgesi ve Irak’ta ekonominin can damarı ve Kürdistan Bölgesi’nin gelirlerinin yarısından fazlasını oluşturur.

Norveç'in DNO ve Londra merkezli Genel Energy dahil olmak üzere Kürdistan'da faaliyet gösteren Batılı petrol şirketlerinin hisseleri, ihracatın durması ile düşmüştü. Çoğu firma, depolama alanları olmadığı için kuyuları kapatmıştı.

Erbil ile Bağdat, 4 Nisan’da Kürdistan’dan petrol ihracına yeniden başlatılması için nihai anlaşmayı imzaladı. Anlaşmaya göre Irak Petrol Pazarlama Şirketi’nde (SOMO) müdür yardımcılığı görevinin Kürtlere verilmesine karar verildi.

Irak başbakanı es-Sudani, "Bu zarar herkesi etkiliyor" demişti. /Rudaw