'ABD'den Türkiye ile ortak çalışmaya üç şart'
Türkiye'nin Rojava'ya yönelik başlattığı harekata karşı çıkan ve Ankara'ya yaptırım uygulanması için çoklu girişimde bulunan isimlerin başını çeken ABD Cumhuriyetçi Parti Senatörü Lindsey Graham’ın, ABD-Türkiye hattındaki ilişkilerin düzelmesi için sürdüğü üç şart açıklamasının yankıları sürüyor.
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) / Türkiye-ABD İş Konseyi (TAİK), dördüncü Transatlantic Talks seminerinde Graham'ı online konuk olarak ağırlarken, Graham'ın ilişkilerin normalleşmesi için, S-400 ve F-35 krizinin çözülmesi, Suriye konusunda geri adım atılması ve Huawei anlaşmazlığında Ankara'nın kendi yanında yer alması şartı koşması dikkat çekti.
Graham'ın Washington-Ankara hattındaki normalleşmeye dair koşullarını ele aldığı blog yazısında, gazeteci-yazar Murat Yetkin, "Sadece altı ay önce, Türkiye’nin ABD ile daha fazla ticaret yapma arzusu önünde büyük bir sorun vardı: S-400 / F-35 sorunu. Görünüşe göre bu hâlâ bir numaralı sorun ve bu çözülmeden ticaret hacminde kayda değer bir artış beklemek gerçekten çok zor. Ama artık iki sorun daha açıkça sayılıyor: Suriye ve Huawei. S-400 konusu Rusya, Suriye konusu Rusya ve İran ile ilgili, Huawei ise Çin ile. Washington, Ankara’yı kendi tarafını seçmeye zorlamak isterken, Ankara hem bütün yumurtaları aynı sepete koymak istemiyor hem de ABD ve NATO ile ittifak ilişkilerini canlı tutmak" yorumunu yaptı.
Yetkin'in yazısının satır başları şöyle:
"Graham S-400 konusunun Kongre için hâlâ en büyük sorun olduğunu daha baştan söyledi; özellikle de bu seçim yılında. Adeta bir ön şarttı S-400. Üstelik tek sorun S-400 de değildi.
İkinci sorun da ekonomiyle değil, siyasetle, uluslararası siyasetle ilgiliydi: Suriye. Graham, 'Şam’ın Tahran tarafından yönetilmediğinden emin olacak' bir çözüm istediklerini söyledi, Suriye’de İran etkisini görmek istemediklerini vurgulayarak. İran, malum, Rusya ile birlikte Türkiye’nin Astana Sürecindeki ortağı. Trump’a en yakın Senatörlerden biri olan Graham, Türkiye’nin PYD/YPG konusundaki güvenlik sorunlarına anlayıp saygı duyduklarını, ancak Suriye’deki Kürt meselesine de bir yol bulunması gerektiğini söyledi.
Graham’ın açıklamalarına göre, S-400 konusu çözülmeden ekonomi ve ticarette ciddi gelişme beklemek çok kolay değil.
Graham’ın işaret ettiği üçüncü koşul ise Çin’le ilgiliydi. DEİK ve TAİK üyelerinden ABD ile birlikte Asya’da, Avustralya-Pasifik’te de çalışmanın mümkün olup olmadığı soruları geldi. Graham 'Hayır' dedi; Asya çok büyük bir alandı, Pasifik ise Türkiye’ye çok uzaktı. Afrika, ABD’nin Türkiye ile çalışmak istediği hedefti, amaç “Çin ürünlerine ve Çin etkisine alternatif” oluşturmaktı. “Bu amacım bu” diye vurguladı. O arada Libya’dan ve Türkiye’nin Libya’da Hafter ve Rusya ile yaşadığı sorunların farkında olduklarına da kısaca değindi. Adeta Çin etkisini kırmak için Libya’nın Türkiye ile birlikte Afrika’ya yeni bir kapı açabileceğini ima ediyordu, ama ayrıntıya girmedi.
Hatta Graham’a göre, eğer Türkiye bugünlerde İdare ve Kongrede imajını düzeltmek istiyorsa Çin’e karşı bir tutum sergilemeliydi. 'Türkiye NATO müttefikimiz, buna değer veriyoruz' dedi Graham. Türkiye, Çin’in Avrupa kapılarından içeri girmemesi için NATO’da daha fazlasını yapabilir, diğer NATO ülkelerini de Çin’e karşı tutum almaya zorlayabilirdi."
