Kürdistan Parlamentosu'nun ilk seçiminin 28'inci yıl dönümü

O zamanlar ismi “Ulusal Konsey” olan Kürdistan Parlamentosu için ilk seçimler 19 Mayıs 1992’de yapıldı. 

Seçimde KDP 51, KYB ve Zehmetkeşan ortak listesi 49 sandalye kazanırken 5 sandalye de Hristiyanlara verildi. Ancak daha sonra Kürdistan Bölgesi hükümeti “fifty fifty” anlaşmasına göre kuruldu.

1991’deki Raperin’in ardından Baas rejiminin Güney Kürdistan’dan çıkarılmasının ardından 19 Mayıs 1992’de halk Kürdistan Parlamentosu seçimleri için sandık başına gitti. 

Seçimler, Kürdistan tarihinde halkın öz iradesi ile sandığa giderek kendi yönetimi ve vekillerini seçmesi açısından bir ilki ifade ediyordu.

Seçimlerde Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) 51 sandalye kazanırken Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve Zehmetkeşan’ın (Emekçiler Partisi) kurduğu ortak liste 49 sandalye alabildi. 5 sandalye de kota olarak Hristiyanlara verildi. İlk seçimlerde baraj yüzde 7 olarak belirlendi.

Kürdistan Parlamentosu o zaman “Ulusal Konsey” olarak adlandırılıyordu. KYB’nin itirazı üzerine KDP bir kürsüden vaz geçince her iki partinin sandalye sayısı 50 oldu.

Kürdistan Bölgesi’nde “fifty fifty” olarak adlandırılan bu anlaşma temelinde Kürdistan Bölgesi hükümeti kuruldu.  

Ancak seçimlerden 2 yıl sonra yaşanan iç savaş nedeniyle hükümet devam edemedi. İç savaşa karşı 59 KDP, KYB ve Hirstiyan vekilin 23 Aralık 1994’ten 28 Mart 1995’e kadar Parlamentoda sürdürdükleri grev, Kürdistan Parlamentosu tarihinde beyaz bir sayfa olarak kaldı.

Parlamentodaki bu greve katılan KDP’li vekil Ahmed Salar ve KYB’li Nehle Muhammed, aradan geçen 26 yıl sonra kendi partilerine karşı 101 gün süren ortak grevin acı bir anı olsa da modern Kürdistan tarihi açısından çok önemli bir adım olduğunu söyledi.

Ahmed Salar, “58 vekil ile Parlamentodaki grev salonunda oturduk. Çoğu zaman belirlediğimiz bir heyet durumu yatıştırmak için çatışmaların yaşandığı Halepçe, Şaklawa ve diğer bölgelere gidiyordu. Çoğu zaman bize de ateş edildiği oluyordu” dedi.

Greve katılan vekillerden 35’i KDP’li, 22’si KYB’li ve 2’si de Hristiyandı.

Nehle Muhammed ise, “Her ülkede ekonomi devletin yıkılmasına neden olan faktörlerden biri. O zaman burada da durum böyleydi ve ateş için bir kıvılcım yeterli oldu. Bir kadın ve anne olarak bu greve katılıp liderleri etkilemeyi tercih ettim” diye konuştu.

Kürdistan Parlamentosu’nun ilk başkanı Cewher Namiq, KDP Politbüro üyesiydi. Namiq iç savaşa karşı açık tavır alan vekillerin başında geliyordu.

1995 yılında Kürdistan Parlamentosu'nun ilk döngüsü sona ermeden uzatıldı. İç savaş 1996 yılının sonuna kadar devam etti ve bu Kürdistan Parlamentosu’nun meşruiyetini etkiledi.

17 Eylül 1998’de, savaşın sona ermesi adına, dönemin ADB Dışişleri Bakanı Madeleine Albright’ın hazır bulunduğu bir toplantıda Mesud Barzani ile Celel Talabani arasında Washington Anlaşması imzalandı.

Irak’ta Saddam rejiminin devrilmesinin ardından ikinci Kürdistan Parlamentosu seçimleri de Irak seçimleri ile birlikte 30 Ocak 2005’te yapıldı. Bu seçimle Kürdistan Bölgesi’ndeki iki başlı idare sona erdi, hükümet yapısı yeniden gözden geçirildi.

Aynı yıl Kürdistan Bölgesi Başkanlığı yasası ile Irak Federe Kürdistan Bölgesi için Başkanlık seçimi yapıldı, KDP ile KYB arasındaki anlaşma gereği Irak Cumhurbaşkanlığı KYB’ye, Kürdistan Bölgesi Başkanlığı KDP’ye verildi. Böylece Mesud Barzani Kürdistan Bölgesi Başkanı oldu.

Kürdistan Bölgesi’nde üçüncü dönem parlamento seçimleri, 6 ay ertelemeli olarak Temmuz 2009'da yapıldı. Dördüncü dönem seçimler ise Eylül 2013’te gerçekleştirildi.

Parlamentonun beşinci dönem seçimleri ise bir yıl ertelemeli olarak Eylül 2018'de yapıldı ve mevcut hükümet 2022'ye kadar görev başında kalacak.