Ünlü analist Colombo: Uyarmıştım... Türkiye balonu patladı!
Erdoğan’ın seçim yenilgisi Batı medyasında tartışılırken üzerinde en çok durulan nokta Cumhurbaşkanı’nın kendisini doğrudan ilgilendirmeyen yerel seçimlere bütün ağırlığını koyarak siyasal kariyerini kendi elleriyle riske atmış olmasıydı. Başta CNN International olmak üzere tüm dünya medyası Erdoğan’ın büyük bir darbe yediğine dikkat çekiyor.
2008 ABD Finans krizini önceden görebilen tek analist olarak ünlenen ve sosyal medyada yüz binlerce takipçisi bulunan Jesse Colombo imzalı makalede “Türkiye balonu patladı” denildi.
Colombo'ya göre son 5 yılda Türk ekonomisinde tehlikeli bir kredi balonu oluşmuş durumda. Son derece düşük faizlerle kredi bolluğu yaşandı ve bu yapay bir ekonomik balon oluşturdu. Birçokları bunu meşru ve kalıcı gelişme sandı. Ancak 2018 başından beri Türk Merkez Bankası TL’nin düşüşünü engellemek için faiz oranlarını göze görünür biçimde arttırmak zorunda kaldı.
Colombo, o dönemde yazdıklarını anımsatarak “Herkesi uyarmıştım, bu saldırgan biçimdeki artışlar Türk kredi balonunun bataklığı olacağını söylemiştim” diyor ve bunun doğrulandığını vurguluyor. Colombo kredi balonunun 2000’li yılların başında şişmeye başladığını, özel sektör kredilerinin 2003 yılında GSYH’nin %15’i iken 2016’da %70’e çıktığını söylüyor. Özel sektör borçlanmasının 2010’dan 2018’e 6 misli arttığını belirtiyor.
Türkiye’de faizlerin 2009 ile 2018 arasında tarihte ilk kez yaşanan oranlara indiğini söyleyen Colombo bunun kredi balonunun iyice şişmesini sağladığını anlatıyor. Düşük faizler çağının 2018’de bittiğini, bunun da balonu patlattığını, böylece krizin geldiğini ve kredi durgunluğunun başladığını söylüyor. Bunun başlangıcı 2018 Ağustos ayı oluyor ve bunun bir devamında Türkiye son iki üç aylık dönemde durgunluğa giriyor. Colombo 2018’in son döneminde eksi %2,4 ve öncesinde de eksi %1,6 rakamlarını veriyor.
Yeniden yapılanmanın başlaması zaman alacak
Colombo, Türk hükümetinin ve çok sayıda yorumcunun Türkiye’deki ekonomik krizden Trump’ı ve yabancı spekülatörleri sorumlu tutmalarını çok yanlış görüyor. Türkiye’nin yıllardan beri yapılan hatalarla çökme ve batma kıvamına çoktan getirilmiş olduğunu hatırlatıyor.
Ünlü analist dersini özetle şöyle veriyor: Türkiye gibi ülkelerde merkez bankası faiz oranını ekonomik realitelere aykırı olarak çok uzun süre çok düşük düzeylerde tutarsa ortaya çıkan dengesizlik ve bozulmalar bir kredi balonu oluşturur ve bu balon eninde sonunda patlar. Bundan kaçmanın yolu yoktur ve mutlaka acılı bir dönem geçecektir. Piyasanın ve ekonominin yeniden doğal dengelerine kavuşması uzun bir zaman alacaktır.
2008 Ekonomik krizini önceden gören analizci olarak ünlenen Colombo’ya göre 15 yılın (2003-2018) birikimi olan kriz maalesef 6 ayda bitmeyecek. Uzun bir çöküş döneminden sonra yeniden yapılanmanın başlaması çok uzun bir zaman alacak.
