Doğu Kürdistan'da Kürtlerin ilk kez sinema ile tanışmaları

"Babam Ali Ferhatpur üst düzey bir subaydı ve ilk sinemanın kurulacağı Sine kentinin Şapur semtinde görevliydi. Burada Sine'nin ve Doğu Kürdistan'ın ilk sineması olacak olan Firdevs Sineması kuruldu. Sinemada ilk zamanlar sessiz ve Pandomin türü filmler oynatılıyordu. İnsanlar o zamanın parasıyla 5 riyal ödeyerek sinemaya girerlerdi. Bir akşamüstü Tahranlı olduğunu tahmin ettiğim ve sadece Farsça bilen biri kapımızı çaldı. Babamla görüşmek istiyordu. Babam da onu içeriye buyur etti ve konuşmaya başladılar. O kişi babamdan, Firdevs Sineması'nın kendisine satılması için yardımcı olmasını istiyordu. Amacı sadece çok küçük olan Firdevs Sineması'nı yıkıp yerine Mobin Sineması adında çok daha büyük ve güzel bir sinema yapmaktı. Daha sonra babamın yardımcı olmasıyla o kişi amacına ulaştı ve Mobin ismindeki yeni sinema salonunu hizmete sundu. Bu sinemada seyircilerle buluşan ilk film ise Yönetmen Emir Erselan'ın unutulmaz filmi 'Kırmızı Elbisenin Çalınması' idi. Salonda sinema filmleri dışında, tiyatro gösterimleri de yapılıyordu.”

Sinema salonunun birçok sanatçının yetişmesine ön ayak olduğunu da aktaran Nigmet Ferhatpur, bunlar arasında tanınmış Kürt aktör Nimetullah Gurçi'nin o dönem sinema salonunda yapılan gösterilerde rol aldığını belirtiyor. Bugün Doğu Kürdistan'ın en ünlü müzik gruplarından olan 'Kamkaran'ın kurusucu Hasan Kamkaran'ın ilk konserlerini de bu sinema salonunda verildiğini belirten Ferhatpur, Sine kentinde ilk yabancı film olan Hint sinemasından 'İki Kardeş'in ise Mobin sinemasında gösterime girdiğini söylüyor.

Nigmet Ferhatpur, kentte kurulan ikinci sinema salonuna ilişkin de şunları söylüyor: "Doğu Kürdistan'daki sinema salonu tarihi Sine kentinde başladı. İlk sinema salonundan sonra 1962 yılında, Kerim Raufi tarafından ikinci salonun temelleri atıldı. Sine kentindeki işlek caddelerden biri olan Talekani Caddesi üzerinde yaptırılan ve Raufi adı verilen salon çok daha büyük, güzel ve modern oldu.”

Sine'de daha sonra 'Kültür Şehri' isminde bir sinema salonun açıldığını söyleyen Ferhatpur, İran İslam Devrimi'nden sonra salonun isminin 'Behmen Sineması' olarak değiştirildiğini belirtiyor. Behmen Sineması, 2008'de restorasyona girdi ve 5 yıllık çalışmadan sonra 2013 yılında 'Kültür Merkezi' olarak faaliyete başladı.

Sine, sadece sinema salonlarının Doğu Kürdistan'a yayılmasına öncülük etmedi. Aynı zamanda gençlerin sinemaya yönelmesine de öncülük etti. Doğu Kürdistan'da sinemaya dair ilk örgüt ise 'Genç Sinemacılar Meclisi Bürosu' oldu. Bu STK sayesinde sinemaya meraklı yüzlerce genç bu sanata yöneldi. Kuruluşun istatistik verilerine göre, şu ana kadar 2 bin kişiye kurslar verilmiş ve bunlardan yaklaşık 100 kişi hem profesyonel hem de amatör olarak sinema sektöründe çalışıyor.

Sine'den Meriwan'a sinema

Sine'den sonra Meriwan'a da sinemanın gittiğini ifade eden Ferhatpur, "1963 yılında Meriwanlılar da kentlerinde bir sinema salonu kurmak istediler. Salonu kurmak için Erdeşir Muhammed ile pazarlıklara giriştiler. Daha sonra her gece keresteleri yükleyip Meriwan'a doğru yola çıktık. Emin Bey, Mensur Semedi, Şirazi ve Hicani, Meriwan'daki sinema sektörünün öncüleri oldu” diyor.