İnsanlık için kırmızı alarm: Küresel ısınmanın korkunç sonuçları

Sıcaklıklar rekor seviyelere yükselirken, aşırı hava dalgalarından kaçacak yer yok...

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nin raporundaki sonuçlara göre; ülkeler fosil yakıt emisyonlarını azaltmakta o kadar geç kaldılar ki, gelecekteki daha korkunç sonuçları önlemek için hala çok kısa bir aralık olmasına rağmen, önümüzdeki 30 yıl boyunca küresel ısınmadaki artışı engelleyemiyorlar.

Cenevre merkezli Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli tarafından yayınlanan raporda şöyle denildi:

"Aşırı soğuk olaylar (soğuk dalgalar dahil) daha az sıklıkta ve daha az şiddetli hale gelirken, 1950'lerden bu yana çoğu kara bölgesinde sıcak olayların (sıcak dalgaları dahil) daha sık ve yoğun hale geldiği neredeyse kesin."

Rapor, dünyanın karbon emisyonlarını ne kadar azaltacağına dayalı beş farklı gelecek senaryosu sundu. Bu senaryolar: Kirliliği büyük ve hızlı şekilde azaltan bir gelecek veya şiddetli ama o kadar büyük olmayan veya orta düzeyde emisyonlar. Dördüncü senaryoya gelince, emisyonları düşürmeye yönelik mevcut planlar devam etmesi, beşincisi, karbon emisyonunda sürekli artışların olduğu olası bir gelecek…

BM Genel Sekreteri: Rapor insanlık için kırmızı alarm niteliğinde

Rapor hakkında yorum yapan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, fosil yakıtların gezegeni yok ettiğini ve sonunu getirdiğini söyledi. Yedi yıl içinde insanlık için kırmızı alarm olacağını da sözlerine ekledi. Alarm kulakları sağır ediyor: Fosil yakıtlardan kaynaklanan sera gazı emisyonları ve ormansızlaşma gezegenimizi boğuyor.

Önceki 5 raporda, dünya en son en sıcak yoldaydı. Ancak ABD’ deki Pasifik Kuzeybatı Ulusal Laboratuvarı'ndan bir bilim adamı olan Claudia Tibaldi bu kez dünyanın, iklim değişikliğini engellemede kaydedilen ilerleme çerçevesinde ılımlı bir yol ile kirliliği azaltma senaryosu arasında bir yerde olduğunu söyledi.

Emisyon seviyesi limitleri aşıyor... Paris İklim Anlaşması eşiği

Dünyanın dört bir yanından 234 bilim insanı tarafından hazırlanan 3 bin sayfalık bu yeni raporun ilk bölümü için çalışan bilim adamları, insanların yıkıcı iklim değişimlerinden kesinlikle sorumlu olduğunu belirttiler.

Bilim adamları dünya liderlerinin, ısınmayı on dokuzuncu yüzyılın sonlarındaki seviyelerin 1,5°C'nin altında tutmak için çalışmayı kabul etseler dahi azalan karbon emisyonu miktarına dayalı gelecek için öngörülen beş senaryonun her birinin, 2015 Paris iklim anlaşması tarafından belirlenen eşiği aştığını açıkladılar. Çünkü sorunlar bundan sonra daha hızla tırmanıyor. Ancak dünyanın sıcaklığı o zamandan beri yaklaşık 1,1 °C arttı. İnsanların, enerji için büyük ölçüde kömür, petrol ve gaz yakarak gezegeni pratik olarak ısıttığını belirtiyorlar. Ortalama küresel sıcaklığın 2040 yılına kadar sanayi öncesi devrin yaklaşık 1,5 °C üzerine çıkacağını tahmin ediyorlar.

Aynı hükümet organının daha önceki bir raporu, 2013'te ısınmayı bu seviyenin altında tutmanın iklimle ilgili aşırı hava, biyolojik çeşitlilik ve gıda güvenliği üzerindeki etkilerini önleyeceğini doğruladı.

Ancak BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, tehlikeli derecede yakın gelecekte olduğunu söylediği 1,5 derecelik ısınmayı dünya liderlerinin bir şekilde önleyebileceklerine dair bir umut ışığı tuttu.

Yeni rapor, iklim değişikliği belirtilerinin sıcak hava dalgalarıyla, artan yağışlarla ve kuraklıklarla kendini göstererek giderek daha fazla artacağı konusunda uyarıyor. Sonuçlar dünya çapında hissedilebilir seviyelere ulaştı. Yalnızca bu yaz, aşırı sıcak hava dalgaları ABD ve Kanada'da yüzlerce insanı öldürdü. Sel Almanya ve Çin'de geniş alanları harap etti. Sibirya, Türkiye ve Yunanistan'da orman yangınları kontrolden çıktı. Dünya Meteoroloji Örgütü ve Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulan kuruluş tarafından yayınlanan özette, atmosferdeki sera gazı konsantrasyonlarında yaklaşık 1750'den bu yana meydana gelen artışların kesinlikle insan faaliyetlerinden kaynaklandığı belirtildi.

Bilim adamları, insanların 1850 ile 1900 arasındaki sanayi öncesi sıcaklıklara kıyasla zaten 1,07°C'lik ek sıcaklık artışına neden olduğuna inanıyor. Aynı zamanda ortalama sıcaklıkların önümüzdeki 20 yıl içinde 1,5°C artışı geçeceğini tahmin ediyor. ABD’deki Ulusal Atmosferik Araştırmalar Merkezi'nde kıdemli bir iklim bilimcisi olan ve raporun ortak yazarı Linda Mearns, "İşler kesinlikle daha da kötüye gidecek. Kaçacak yer de yok saklanacak yer de yok" dedi.

Paris Saclay Üniversitesi İklim ve Çevre Bilimleri Laboratuvarı'nda iklim bilimcisi olan raporun eş başkanı Valerie Mason Delmotte şunları söyledi:

“Raporumuz, önümüzdeki on yıllarda bu düzeyde bir ısınmayla yüzleşmeye hazırlıklı olmamız gerektiğini açıkça ortaya koyuyor. Ancak, sera gazı emisyonları üzerinde çalışarak daha fazla ısınmadan kaçınabiliriz.”

En kötü senaryolar

Üç senaryoda, önemli emisyon kesintileri olmadığı sürece sele neden olan çok daha kötü ısı dalgaları, kuraklıklar ve sağanak yağışlar ile daha az iddialı bir hedef olan sanayi öncesi zamanlarda dünyanın 2°C'yi aşması muhtemeldir.

IPCC Başkan Yardımcısı ve ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi Kıdemli İklim Danışmanı Coe Barrett, “Bu rapor bize iklimdeki son değişikliklerin yaygın, hızlı, yoğun olduğunu ve binlerce yıldır görülmediğini söylüyor” dedi.

Bu Kasım ayında İskoçya'da önemli uluslararası iklim müzakereleri başladığında, dünya liderleri raporun onları karbon kirliliğini azaltmak için daha fazlasını yapılması gerektiğini kabul ediyorlar. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken raporu kesin bir hatırlatma olarak nitelendirdi.

Rapora göre, ısınma zaten deniz seviyesinin yükselmesini hızlandırıyor. Sıcak hava dalgaları, kuraklık, sel ve fırtına gibi aşırı olayları şiddetlendiriyor. Bununla birlikte, tropik siklonlar daha güçlü ve ıslanırken, Arktik deniz buzu yaz aylarında azalıyor ve permafrost eriyor. Rapor insanlığı tüm bu eğilimlerin daha da kötüleşeceği konusunda uyarıyor.

50 yıl ila on yılda bir ısı dalgası

Örneğin, eskiden sadece 50 yılda bir olan bir tür sıcak hava dalgası şimdi her on yılda bir oluyor. Dünya bir santigrat derece daha ısınırsa, bu her yedi yılda bir iki kez olacak. Dünya ısındıkça yeryüzünün sadece şiddetli hava koşullarından değil, aynı anda birden fazla iklimsel felaketten daha fazla etkileneceğini vurgulanıyor.

Mearns, ısı dalgalarının, kuraklıkların ve orman yangınlarının hasarı şiddetlendirdiği batı ABD’de şu anda olanlara benzer olduğunu ve yoğun sıcaklıkların Yunanistan ve Türkiye'de de büyük yangınlara yol açtığını söyledi. Raporda ayrıca, azalan buz tabakaları, yükselen deniz seviyeleri ve okyanuslardaki oksijeni kaybedip daha asidik hale geldikçe yüzyıllardan bin yıllara kadar geri döndürülemez hale gelen değişiklikler türünde iklim değişikliğinden kaynaklanan bazı zararlar konusunda da uyarıda bulunuldu. Raporun ortak yazarı Rutgers Üniversitesi'nden Bob Cobb, dünyanın yüzyılın ortasına kadar deniz seviyesinin 15 ila 30 santimetre yükselmesiyle kilitlendiğini söyledi.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı İcra Direktörü Inger Andersen, bilim adamlarının bu mesajı otuz yıldan fazla bir süre önce yayınladıklarını, ancak dünyanın dikkate almadığını belirtti. Rapor, ilk kez, insanların yaşadıkları yerde neler olduğunu ve neler olabileceğini görmeleri için etkileşimli bir atlas veriyor. Rapor, Dünya'da meydana gelen ısınmanın neredeyse tamamının karbondioksit ve metan gibi sera gazlarının emisyonlarından kaynaklanabileceğini de söyledi. Çoğu durumda, basit normal veya rastgele kuvvetler, ısınma derecesinin onda birini veya ikisini açıklayabilir.