Irak ile Türkiye arasındaki petrol görüşmesine ilişkin açıklama

Irak Enerji İşlerinden Sorumlu Başbakan Yardımcısı ve Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani, Kürdistan petrolünün Irak Devlet Petrol Pazarlama Teşkilatı (SOMO) aracılığıyla Ceyhan‘a akışının yeniden başlatılması konusunda “uzlaşmaya varmak” amacıyla dün Ankara'ya gitti.

Irak Enerji İşlerinden Sorumlu Başbakan Yardımcısı ve Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani ile Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar ile bir araya geldi.

Görüşme ardından Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yazılı bir açıklama yayınladı. 

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından yapılan açıklamada, görüşmede Irak-Türkiye ham petrol boru hattı başta olmak üzere, bölgesel meselelerin ele alındığı belirtildi.

Söz konusu hattın iki ülke için önemli olduğuna işaret edilen açıklamada, 6 Şubat 2023 depremlerinin ardından yapılan muayene, kontrol ve bakım çalışmaları sonrası hattan petrol akışının en kısa zamanda devam etmesinin gerekliliği ifade edildi.

Açıklamada, "Bakanlar, Türkiye ve Irak'ın petrol ve gaz, gaz ve elektrik enterkonneksiyonu, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanlarında işbirliğinin daha da geliştirilmesinin yolları hakkında görüş alışverişinde bulunmuşlardır. Türkiye-Irak Karma Ekonomik Komisyonu'nun eş başkanları olan iki Bakan, komisyonun 19. toplantısını uygun olan en yakın tarihte Bağdat'ta gerçekleştirmeye karar vermişlerdir" denildi.

Irak'tan açıklama

Dün Irak Petrol Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada ise, görüşmede iki ülkenin petrol ve enerji sektörlerinin ortak ilişkilerini ele aldıkları bildirildi.

Kürdistan’dan Ceyhan Limanına petrol ihracatına yeniden başlanması konusunun da ele alındığı görüşmede, bakanlar 6 Şubat depremlerinin ardından rehabilitasyon ve inceleme çalışmaları devam eden Kürdistan-Türkiye ham petrol boru hattından petrol akışının yeniden başlamasının önemine vurgu yaptı. 

Irak Petrol Bakanlığı’ndan bir yetkili, Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın Irak devlet petrol pazarlama şirketi SOMO'yu geçen hafta, Ceyhan boru hattından petrol akışının yeniden başlatılmasına yönelik teknik fizibiliteyi sağlamak için daha fazla zamana ihtiyacı olduğu konusunda bilgilendirdiğini söyledi.

Iraklı yetkili, ”Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı geçen hafta SOMO'ya, Ceyhan'daki boru hattı ve ham petrol depolarının Türkiye'yi vuran deprem sonrası meydana gelen hasarla ilgili olarak kontrol etmesi için daha fazla zamana ihtiyacı olduğu bilgisini verdi” dedi.

Iraklı enerji yetkilileri, Irak Petrol Bakanı'nın Ankara ziyaretinin petrol ihracatının ne zaman yeniden başlayacağı konusunda net bir tarih üzerinde anlaşmak için ortak zeminde buluşmayı amaçladığını kaydetti.

Ne olmuştu?

Irak hükümeti, Kürdistan Bölgesi hükümetinin Ceyhan’a petrol ihracatını “Bağdat'ın izni olmadan ihraç ettiği” gerekçesiyle Türkiye'yi Uluslararası Ticaret Odası'na şikayet etmiş, mahkeme Türkiye’yi 1,5 milyar dolarlık tazminata mahkum etmişti.

Kararın ardından Türkiye, 25 Mart'ta Ceyhan Petrol Boru hattını kapatarak petrol ihracını durdurmuştu. Irak Federal Hükümeti, devlet şirketi SOMO'nun Ceyhan'dan petrol ihraç edebilecek tek resmi kurum olduğunu savunuyor.

Öte yandan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı da tazminat haberlerinin yayınlanmasının ardından bir açıklama yaparak, Bağdat yönetiminin ödeme yapacağını duyururken miktar belirtmedi.

Bakanlıktan yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:

"Ülkemiz ile Irak arasında Paris merkezli ICC nezdinde görülen dava hakkında Irak'ın tahkim davasını kazandığı haberlerinden sonra kamuoyunu bilgilendirme ihtiyacı doğmuştur. Türkiye birçok uluslararası enerji projesinin önemli bir paydaşı olarak her zaman sorumluluklarının bilincinde hareket etmiştir. Ülkemiz, bölgede yaşanan bütün istikrarsızlıklara rağmen 1973 yılından beri Irak-Türkiye Petrol Boru Hattı Sistemi'ni çalışır durumda tutmak için milyarlarca dolarlık harcama yapmış ve küresel petrol piyasalarında istikrarın korunması için gereken katkıyı sağlamıştır. Söz konusu anlaşmazlığın dostane çözümü için hem taraflarla hem de ilgili ülkelerle yoğun bir diplomasi yürütmüştür. Davanın gelinen bu aşamasında hakem heyeti, Irak’ın beş talebinden dördünü reddetmiştir. Ülkemizin taleplerinin ise büyük çoğunluğunu kabul ederek Irak’ın bu ihlaller sebebiyle Türkiye’ye tazminat ödemesine hükmetmiştir. Türkiye, her zamanki gibi uluslararası hukukun gereğini yerine getirmeye ve anlaşmazlığın asıl tarafları arasında kalıcı çözüme ulaştırılması için her türlü katkıyı sağlamaya hazırdır."

Irak ve Türk heyetleri arasında Mart ayından bu yana ihracatın sürdürülmesine yönelik çeşitli görüşmeler yapılsa da bir sonuç alınamadı.

Erbil ile Bağdat, Nisan ayında Kürdistan’dan petrol ihracatına devam etmek için bir anlaşma imzaladı ancak aradan geçen beş ay boyunca bu gerçekleşmedi.

2023 Irak federal bütçesinin 13’üncü Maddesi, Kürdistan Bölgesi'nin günlük 400 bin varil ham petrolü Ceyhan limanından ihraç edilmek üzere SOMO'ya teslim etmesini veya yurt içinde kullanılmasını şart kılıyor.