AB'den Jina Emini'nin ölüm yıl dönümü öncesi İran'a uyarı

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell'in ofisinden, geçtiğimiz yıl 16 Eylül’de Tahran’da 22 yaşındaki Kürt kızı Jina Mehsa Emini'nin polis nezaretinde hayatını kaybetmesinin birinci yılı dolayısıyla yazılı açıklama yapıldı.

Tahran yönetiminin Emini'nin ölümünün fitilini ateşlediği protestolara verdiği yanıtın "yüzlerce ölüme, binlerce haksız gözaltı ve zarara yol açtığının" belirtildiği açıklamada, ülkede düşünce ve ifade özgürlüğünün kısıtlandığı, insan hakları durumunun kritik olmaya devam ettiği vurgulandı.

Açıklamada, İran'a kamusal ve özel hayatta kadınlara ve kız çocuklarına yönelik her türlü sistematik ayrımcılığın yanı sıra idam cezasının kaldırılması çağrısında bulunuldu.

İran'ın, taraf olduğu ilgili uluslararası anlaşmalar uyarınca Birleşmiş Milletler yetkililerinin veri toplamak için ülkeye serbestçe erişimlerine izin vermeye davet edildiği açıklamada, "AB, şiddet ve insan hakları ihlallerinin faillerinin hesap vermesini talep etmeye devam edecek." ifadesi kullanıldı.

Açıklamada, "AB, ayrıca İran'a, AB ve AB-İran çifte vatandaşları da dahil olmak üzere, kabul edilemez ve hukuka aykırı keyfi gözaltı uygulamasına derhal son vermesi ve bu kişileri derhal serbest bırakması çağrısında bulunur" denildi.

Açıklamada, şunlar kaydedildi:

"AB ve üye devletleri, İranlı kadınların ve erkeklerin temel haklarına ve isteklerine güçlü destek verdiklerini bir kez daha teyit ediyor. Sonuç olarak, İran'daki insan hakları durumuyla ilgili endişe verici konuları ele almak için elimizdeki tüm uygun seçenekleri değerlendirmeye devam ediyoruz."

Ne olmuştu?

22 yaşındaki Kürt kadın Jina Mehsa Emini 13 Eylül 2022 tarihinde Tahran’da kanunlara uygun bir şekilde başörtüsünü takmadığı için gözaltına alınmış, polis merkezinde fenalaşarak hastaneye kaldırılmıştı. Tahran’da bir hastanede yoğun bakıma alınan Jina 16 Eylül’de hayatını kaybetmişti. Ailesi ve insan hakları aktivistleri genç kadının gözaltına alınırken başına aldığı darbelerden dolayı yaşamını yitirdiğini söyledi. Ancak hükümet yetkilileri bunu reddetti ve Jina’nın daha önceden var olan kalp yetmezliğini sonucu öldüğünü ileri sürdü.

Jina Emini’nin Rojhılat’ın Saqız kentindeki cenaze töreni sonrası patlak veren gösteriler ülke geneline yayıldı ve aylarca devam etti.

İran hükümeti, gösterileri ‘dış güçlerin’ kışkırtması olarak değerlendirerek, gösterilerde şiddetli baskı ile bastırma yoluna gitti.

İran İnsan Hakları Örgütü’ne göre gösterilerde 537 gösterici yaşamını yitirdi, binlerce kişi yaralandı. Binlerce kişi ise tutuklandı.

Aralık ayından bu yana da yedi protestocu idam edildi. Onlarca gösterici daha ölüm cezasına çarptırıldı.