Arap Basını: Erdoğan, Güvenli Bölge'ye karşı İdlib'i mi verdi?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Rusya ziyareti Arap dünyasında büyük ilgi gördü. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in İdlib ve güvenli bölge konusunda uzlaşma sağladıklarını açıklaması akıllarda soru işareti yarattı.

Arap gazetelerinde Putin’in “güvenli bölgenin Suriye’nin toprak bütünlüğü için olumlu olacağını” açıklaması bir “sürpriz” olarak yorumlandı. Ancak Putin’in güvenli bölge karşısında Erdoğan’dan nasıl tavizler aldığına dair ortaya birçok senaryo ortaya atıldı.

Arap medyasında yer alan yorumların arasında, “güvenli bölgeye karşılık İdlib mi?” sorusu dikkat çekti. Öne çıkan bir diğer mesele de, Nusra Cephesi’nin devamı olan Heyet Tahrir Şam’ın bitirilmesi üzerinde iki liderin uzlaştığı şeklindedir.

Arap dünyasının bu hafta gündeminde olan en önemli meselelerinden biri de, İsrail’in Lübnan, Şam ve Irak’ta bazı hedeflere saldırı düzenlemesi oldu. Özellikle de Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah’ın “kesinlikle karşılık vereceğiz” şeklindeki açıklamaları Arap gazetelerinde geniş yer aldı.

Arap dünyasında Hizbullah’ın da içinde olduğu Direniş Ekseni’ne yakın gazeteler, Nasarallah’ın “karşılık verilmesi” konusunda kararlı olduğunu yazarken, özellikle de İran-Suriye-Hizbullah karşıtı cepheye yakın gazeteler, Hasan Nasrallah’ın bu tarz tehditlerini “içi boş laf” olarak nitelendirdi.

Yemen’deki son gelişmelerle beraber ayyuka çıkan Suud-BAE gerginliği, yapılan olumlu açıklamalara rağmen devam ediyor. Birleşik Arap Emirlikleri’nin ülkeyi bölünmenin eşiğine getiren eylemlerine karşı son olarak Suud tarafından desteklenen Cumhurbaşkanı Abd Rabbo Mansur Hadi’den tepki geldi.

Suudi Arabistan ile BAE ittifakının resmen bozulması durumunda ise bölgedeki bütün dengelerin derinden değişeceği belirtiliyor.

Putin-Erdoğan görüşmesinde kaybeden Suriye mi?

BAE El Haliç gazetesinde bir yazı kaleme alan Muhammed Nureddin Putin ile Erdoğan görüşmelerinde kaybedenin Suriye olduğunu dile getirdi.

“Erdoğan Putin’in iki konuda tutum almasını sağlamakta başarılı oldu. Birincisi İdlib’te bir ateşkesin kabul edilmesidir. Her ne kadar bu uzlaşma oradaki radikal silahlı grupların vurulmasına izin verse dahi, Suriye’nin askeri ilerleyişinin durması demektir. Belki de biraz daha, Maarat El Numan’a kadar ilerlemesi söz konusu olur. Ancak bu durum İdlib’teki genel durumda pek bir şey değiştirmiyor ve Türkiye oradaki 12 gözlem noktası kalmaya devam edecek. Silahlı gruplara gelince, köklü bir değişiklik olmadan Türkiye onları korumaya devam edecek.

Türkiye’nin ikinci kazanımı ise, Putin’in Türkiye ve ABD arasındaki güvenli bölge anlaşmasını kabul etmesidir. Bunu Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunması açısından olumlu bulduğunu açıkladı. Bu durum, Han Şeyhun’un Suriye ordusu tarafından alınmasının, güvenli bölge uzlaşmasına karşı bir adım olduğu yönündeki kanaatlerden sonra bir sürpriz oldu.

Özetle, büyük devletlerin oyununda Suriye en büyük kaybeden olarak kaldı. Zira Amerikan’ın, Rusya’nın ve Türkiye’nin çıkarları Suriye’nin toprak bütünlüğü ve devlet egemenliği pahasına ilerlemektedir.” 

Erdoğan ve Putin ne üzerinde uzlaştı?

Rai Al Youm gazetesinden Ömer El Raddad Putin ile Erdoğan'ın görüşmesinde Erdoğan'ın bazı tavizler verdiğine dikkat çekti.

“İdlib’teki çözüm konusunda iki lider arasındaki görüş farklılığına rağmen, Putin’in açıklamaları kaydedilen aşamalar konusunda oldukça açıktı. Putin, Erdoğan’la terörü temizlemek için ek tedbirler üzerinde anlaştıklarını teyit etti. Bu da Erdoğan’ın İdlib’teki terör gruplarının desteklenmesi hususunda yakın zamana kadar reddettiği tavizler verdiği anlamına geliyor.

Putin’in bahsettiği uzlaşmanın yansımalarının günler içerisinde iki temel şekilde kendini göstermesi bekleniyor. Bunlardan birincisi, Türkiye’nin talebi doğrultusunda yeni bir göç dalgasına karşı İdlib’in kuzeyinde yeni bir güvenli bölge. İkicisi de Heyet Tahrir Şam başta olmak üzere radikal terör gruplarına karşı nokta atışı şeklinde operasyonlar. Bunun için de Türkiye’nin güvenlik birimlerinin bu terör gruplarıyla ilgili elindeki bütün bilgileri paylaşması. Belki de Türkiye, İran ve Hizbullah milislerinin bu operasyonlardan uzak tutulması ve sadece Suriye ordusunun katılmasını istemiş olabilir.”

Güvenli Bölge Şam'a rağmen kurulacak

Suriye'nin Arabitoday Ajansı, Güvenli Bölge'nin Şam'a rağmen kurulacağını dile getirdi.

“Bugün Türkiye İdlib ile güvenli bölgeye karşılık Kürtler ve SDG seçenekleri arasında bırakılsa hiç kuşkusuz Kürt tehlikesini kendisinden şeklen uzaklaştıracak olan güvenli bölgeyi tercih edecektir.

Güvenli bölge, Şam’ın onu reddetmesine rağmen kurulacak. Özellikle de Rusya’nın buna onay vermesinden sonra. Zira Rusya daha önce güvenli bölge seçeneğini reddetti ve onun yerine 1998 yılında imzalanan Adana Mutabakatı’nı önerdi.

Suriye ordusunun İdlib’teki çevresindeki hareketliliği devam ediyor ancak Han Şeyhun bölgesini ele geçirdiği hızda ilerlemiyor. Bu da ya bir ısınma dönemine, anlaşmalara da ya da uzlaşma sürecine işaret ediyor.

Son gelişmelere bağlı olarak birçok senaryo ortaya atıldı ancak içlerinden iki tanesi öne çıktı. Birinci senaryoya göre Suriye ordusu ilerlemeye devam edecek, Maarat El Numan kasabasını bir uzlaşma çerçevesinde ve savaşmadan ele geçirecek. Bu da Erdoğan-Putin arasında kapalı kapılar ardında Heyet Tahrir Şam örgütünün bitirilmesi konusunda anlaşmış olma ihtimaline dayanıyor. Ancak bu senaryo, Heyet Tahrir Şam’ın lağvedilmesinin zor olmasından kaynaklı zaman alacaktır.

İkinci senaryoya göre Suriye ordusunun operasyonlarının Şam-Halep otoyolunun açılmasıyla beraber durması öngörülüyor. Ancak bunun gerçekleşmesi durumunda Rusya’nın güvenli bölgeyi onaylaması karşısında adil bir durum olmayacak.”