Başbakan Mesrur Barzani uluslararası petrol şirketleri ile bir araya gelecek

İngiliz medyasına konuşan bazı kaynaklar, "Uluslararası petrol şirketleri Salı sabahı Kürdistan Bölgesi  Başbakanı Mesrur Barzani ile görüşmek üzere Erbil'e davet edildi" dedi.

Kaynakların aktardığına göre toplantıda; ihracatın yeniden başlaması için hazırlıkların tamamlanması, SOMO aracılığıyla ham petrol satışının koşulları ve yasal hükümlerinin oluşturulması,  uluslararası petrol şirketlerinin borçlarının geri ödenmesi için önerilen mekanizmanın ve gelecekteki petrol ihracatı satışlarındaki paylarının ele alınacak.

İngiliz medyasına konuşan dört kaynak, Kürdistan Bölgesi ile Irak merkezi hükümeti  "Kürdistan Bölgesi'nden Ceyhan limanı üzerinden dünya pazarlarına petrol ihracatına devam etme konusunda tarafların teknik sorunlarını çözdüklerini" söyledi.

Öte yandan dün Rûdaw'a konuşan bir kaynak, Doğal Kaynaklar Bakanlığı'nın Kürdistan Bölgesi'nde faaliyet gösteren petrol şirketleriyle petrol üretimi ve ihracatının nasıl yeniden başlatılacağını görüşmek üzere Salı günü bir araya geleceğini söylemişti.

Petrol şirketleri, sahalarını petrol üretimine devam etmek için teknik olarak hazırlamaları konusunda bilgilendirildi.

Kürdistan Bölgesi Doğal Kaynaklar Bakanlığı'nın petrol şirketleriyle görüşmesi, Irak Başbakanının Rûdaw'a Kürdistan Bölgesi’nin bu hafta petrol ihracatına yeniden başlayacağına yönelik yaptığı açıklamayla aynı zamana denk geliyor.

Ne olmuştu?

Irak, Türkiye’nin Kürdistan Bölgesi ile 2013'ten beri doğrudan petrol ticareti yaparak Bağdat ile Ankara arasında 1973’teki sözleşmeyi ihlal ettiği gerekçesi ile Türkiye hakkında Paris merkezli Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Merkezi (ICC) nezdinde dava açmıştı.

25 Mart'ta Paris'teki Uluslararası Tahkim Mahkemesi, Kürdistan Bölgesi'nden Türkiye'ye 400 bin varil petrol ihracatını askıya aldı.

Irak Petrol Bakanlığı, mahkemenin geçen Perşembe karar aldığını, Türkiye’yi 1.4 milyar dolar tazminata mahkum ettiğini ve ayrıca Kürdistan Bölgesi’nden Ceyhan limanına yapılan sevkiyatın durduğunu açıkladı.

Ankara’dan farklı açıklama

Ancak Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, söz konusu davada, Irak'ın beş talebinden dördünün reddedildiğini, Türkiye'nin taleplerinin ise büyük çoğunluğunun kabul edilerek Irak'ın Türkiye'ye tazminat ödemesine hükmettiğini açıkladı.

Bakanlığın açıklamasında, davanın aslında Irak Merkezi Hükûmeti ile yine Irak'ın anayasal bir birimi olan Kürdistan Bölgesi Hükümeti arasında yıllardır süregelen petrol yönetim hakkı uyuşmazlığının bir yansıması olduğu aktarıldı.

“Bağdat erken zafer ilan etti”

Konuya ilişkin Middle East Eye’de yer alan haberde, Bağdat’ın zafer ilan etmekte erken davrandığını yazdı. Site, Bağdat’ın toplam 33 milyar doları bulan tazminat taleplerinin önemli bir kısmının reddedildiğini belirtti.

Ragıp Soylu imzalı haberde, dava hakkında bilgi sahibi olan Batılı ve Türk kaynakların farklı bir tablo çizdiğine dikkat çekildi.

Bağdat, Türkiye’nin Kürdistan Bölgesi’nden petrol ihraç edilmesine onay vererek, 1973'te imzalanan ve Irak petrolünün Türkiye'nin Ceyhan limanı üzerinden ihracını düzenleyen Irak-Türkiye Boru Hattı (ITP) anlaşmasına ilişkin kararın tüm kapsamını kısıtladığını savunuyor.

Ancak MEE'ye konuşan bir kaynak, Bağdat’ın depolama, nakliye, münhasır kullanım, erişim talebi ve yükleme olmak üzere 5 kategoride sözleşme ihlali iddiasında bulunduğunu, fakat mahkemenin sadece yükleme iddiaları hakkında Irak’ı haklı bulduğunu söyledi.

Kürdistan Bölgesi’nin meşru hakkı

Siteye konuşan kaynaklar, mahkemenin Kürdistan Bölgesi’nin Irak hükümetinin bir bileşeni olduğuna, dolayısıyla ITP anlaşması kapsamında meşru hakları olduğuna karar verdiğini aktardı.

Söz konusu Batılı kaynak, "Yani Türkiye, Kürdistan Bölgesi’nin talebiyle petrolü depolayıp naklederken hatalı değildi. Münhasır kullanım kapsamındaki zarar kayıpları iddiaları da reddedildi, akaryakıt satış gelirlerinin tamamının tazminini istediler (Irak tarafı) ancak bunu da kaybettiler” diye konuştu.  

MEE’nin aktardığı Tahkim Mahkemesi'nin karar metnine göre, Kürdistan Bölgesi'nin Ceyhan limanına giden petrol boru hattını kullanma ve depolama hakkı bulunuyor. Ancak Erbil, sadece gemilere petrol yükleyerek ihlalde bulundu. Yükleme emrinin sadece meşru makamlar olduğuna hükmetti.

Mahkeme ayrıca, bu ihlal üzerinden Ankara'nın Irak'a nakliye ücretini fazla alıp almadığını ve petrol fiyatında haksız yere indirim yapıp yapmadığını değerlendirerek Bağdat'ı haklı buldu.

Fakat, Irak hükümetinin remi bir bileşeni olan Kürdistan Bölgesi Hükümeti’nin satışlardan kar elde etme ve bunları hükümet harcamalarında kullanma hakkı olduğuna, ayrıca indirimli petrol fiyatından kaynaklanan gelir kaybının yüzde 50'sinin Irak hükümetine ait olması gerektiğine karar verdi.

Irak Türkiye’ye tazminat ödeyecek

Siteye konuşan başka bir Batılı kaynak, "Bağdat'ın açıklamaktan kaçındığı bir diğer konu da, boru hattındaki düşük kapasite ve on yıllardır ödenmemiş nakliye ücretleri gibi bir dizi konuda Türkiye'nin karşı iddiaları" dedi.

Söz konusu kaynak, mahkemenin bu yüzden Irak’ın Türkiye'ye yaklaşık 600 milyon dolar tazminat ödemesi gerektiğine hükmettiğini aktardı.

Kürdistan Bölgesi ile Türkiye arasındaki petrol anlaşmasını yakından bilen Türkiyeli bir kaynak ise, anlaşmanın karşılıklı bir tazminat maddesi içermesi nedeniyle eninde sonunda Ankara'nın cebinden para çıkmayacağını, aksine Irak’ın cebinden çıkacağını söyledi.