En çok Duhoklular, en az Süleymaniyeliler içiyor

Kürdistan Bölgesi Sağlık Bakanlığı’nın 4 kentte (Hewlêr, Süleymaniye, Halepçe ve Dihok) yaptığı anketlere göre sigarayı en çok Dihoklular, en az da Süleymaniyeliler içiyor.

Birçok ülke, 31 Mayıs Dünya Sigarayı Bırakma Günü vesilesiyle sigara tüketimiyle ilgili istatistikler yayımlayarak, bu konudaki politikalarını bu verilere göre belirliyor.

Ancak Güney Kürdistan’da sigarayla mücadelede etkin yasal düzenlemeler, seminer ve eğitim programları olmadığı için sigara tüketiminde azalma olduğunu söylemek zor.

Rûdaw’ın konu hakkındaki araştırmalarına göre; Kürdistan Bölgesi’nde her ay 250 bin koli sigara üretiliyor ve bunun %50’si iç pazara sürülüyor. İstatistiklere göre her ay 1.25 milyar sigara satılıyor ve günde 22.4 milyon sigara tüketiliyor.

Her yıl sigara ticaretinden 500 milyar dinar (yaklaşık 400 bin dolar) gelir elde edilirken, bunun %7’sinin Kürdistan Bölgesi’nde üretilen sigaradan sağlandığı belirtiliyor.

Rûdaw’a konuşan tüccarlar, sigara ticaretinin büyük şirketlerin kontrolünde olduğunu ancak tütün ticaretinin yerel işletmeler tarafından yapıldığını belirtiyor. Tüm dünya ülkelerinde sigara şirketleri, devletlere büyük miktarda vergi öderken, Kürdistan Bölgesi’nde bu oran sembolik kalıyor.

Tüccarlar, Kürdistan Bölgesi’nin koli başına 30 bin dinar (yaklaşık 20 dolar) gibi az bir gümrük vergisi aldığını ancak Bağdat’ta her kartondan bunun 3 katı kadar gümrük vergisi alındığını belirtiyor.

En fazla sigara Duhok’ta içiliyor

Rûdaw’ın Sağlık Bakanlığı verilerinden elde ettiği bilgiye göre, Irak ve Güney Kürdistan’da sigara içme oranı dünya genelinin üstünde.

Kürdistan Bölgesi Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Dr. Halis Kadir’in Rûdaw’a verdiği bilgilere göre, dünyada sigara içme oranı %21 iken, Irak ve Kürdistan Bölgesi’nde bu oran %23.4’ü buluyor.

Dr. Halis Kadir, “Anketlere göre en fazla sigara Dihok kentinde içiliyor, en az sigara içen kent ise Süleymaniye” dedi.

 Haftada 200 kişi sigara yüzünden ölüyor

Dünyaca ünlü Tobacco Atlas sitesinin verilerine göre, sigara yüzünden ölümlerin en yüksek olduğu ülke Irak.

Tobacco Atlas’a göre erkek ölümlerinin %1.9’u, kadın ölümlerinin ise %1.5’i sigaradan kaynaklanıyor.

Tobacco Atlas’ın verilerine göre Irak’ta sigara içenlerin sayısı diğer dünya ülkelerine göre daha fazla. Her hafta Irak’ta 200 kişi (121’i erkek, 79’u kadın) sigara kullandıkları için ölüyor.

 Kağıt üzerinde kalan yasalar

Sağlık Bakanlığı yetkilileri, 2014 yılında Bakanlar Kurulu’na sigarayla mücadele için bir dizi öneri sunduklarını ancak henüz ilgili bakanlıklarla çalışma yürütemedikleri belirtiliyor.

Dr. Halis Kadir, sigarayla mücadelede alınması gereken tedbirleri şöyle sıralıyor:

“Sigara ticaretinin azalması için gümrük vergisinin artırılması gerekiyor. Paketlerin üzerine Kürtçe ‘Sigara sağlığa zararlıdır’ ibaresi yazılmalı. Sigaraların ilgi çekmemesi için paketleri değişmeli. Bu öneriler onaylandı ve 2017 yılında hayata geçmesi için komite kuruldu.”

Kürdistan Parlamentosu’nun 2007’de çıkardığı 31 sayılı kanuna göre sigara içilen mekanlar belirlenmiş. Uymayanlar cezalandırılacak. Ancak Sağlık Bakanlığı Sözcüsü, şimdiye kadar kimsenin cezalandırılmadığını belirtiyor.

"Ulusal bir strateji gerekli"

Süleymaniye Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Abdulfettah Hewrami, sigarayla mücadelede ulusal bir stratejiye ihtiyaç olduğunu belirtiyor.

Dr. Hewrami, şunları kaydetti:

“Tüm vatandaşları kapsayacak sigarayla mücadelede bir ajandanın oluşturulması gerekir. Yapılacak projenin en üst düzeyde yetkililer ve toplumdaki tüm kesimlerce desteklenmesi şart. Sigara için alınan vergi artırılmalı. Sigarayı bıraktırma merkezleri oluşturulmalı.”