Şengal'deki Irak-YBŞ gerginliğinin nedenleri

ANF'de yer alan haberde, Irak'ın, Şengal’deki kısa süreli çatışmanın ardından sorunu çözmek yerine askeri güç takviye etmeyi tercih ettiği dile getirildi ve Şengal'in yeni bir hesaplaşma alanı olarak belirlendiği ileri sürüldü.

YBŞ’ye ait bir araç, 17 Mart akşamı Irak ordusunun Tirbika köyündeki kontrol noktasında tarandı. YBŞ savaşçılarının da karşılık vermesi üzerine kısa süreli çatışma yaşandı. Çatışmada iki taraf da kayıp verdi.

YBŞ’nin daha sonra yaptığı açıklamaya göre; taranan araçtaki arkadaşları görüşmeye gitmeye çalışıyordu. Bu da saldırının, bilerek ve bir plan dahilinde yapıldığını gösteriyor. Dün ve önceki gün yapılan görüşmelerden de bir sonuç alınamadı. Irak, müdahale ederiz mesajıyla güç aktardı. Gerginlik tırmandı. Bu gerginlik, yeni ve yaygın bir çatışmaya dönüşebileceğinin işaretlerini vermeye başladı.

Şengal'in stratejik önemi

Irak’ın Ezidilere bazı dayatmalarda bulunması ve bunun kabul edilmemesinden sonra Şengal’e güç takviyesini olası bir müdahale için yapması, olayın o kadar basit ve sıradan olmadığını gösteriyor. IŞİD’e karşı kesin askeri zafer ilan edilmesi dönemine denk gelmesi, ABD-Rusya, ABD’nin İran’a yönelik uyguladığı ambargo ve İran’ı giderek kuşatmaya almasıyla yakından bağlantılıdır.

Şengal, Irak-Suriye sınırında stratejik öneme sahip. Deyrezzor'da IŞİD’in yenilgiye uğratılması sonucu ABD ile ortak çalışan DSG güçlerinin denetimindeki alan, Irak sınırında olan Şengal’e kadar dayanıyor. Böylelikle ABD’nin Kuzey ve Doğu Suriye ile Irak sınırında olan Şengal’le birleşmesi sağlanıyor.

İran'ın rahatsızlığı

Bu durum, en fazla İran’ı rahatsız ediyor, çünkü ABD’nin Irak, Suriye ve Türkiye’deki etkinliğini kullanarak İran’ı daha fazla kuşatarak müdahaleye açık hale getirme planını kolaylaştırıyor. Dolayısıyla Şengal’de 17 Mart’ta Tirbika köyünde yaşanan ve giderek derinleşen gerginlik, çatışmaya elverişli ortamda İran’ın payının olduğunu söylemek yanlış olmaz.

İran, Şengal’de 2014’te IŞİD'in işgal etmesinin ardından ortaya çıkan sivil toplum, askeri ve örgütsel yapının Irak tarafından hedeflenmesini istiyor. ABD’nin dayatması sonucu Haşdi Şabi güçlerinin oradan çıkarılmasından sonra başka silahlı güç kalmasını istemiyor.

ABD'yi Irak'ta karşılamak istiyor

İran şimdiye kadar kendisine yönelik tehditleri sürekli dışarıda karşılayarak atlatmaya çalıştı; Lübnan, Irak ve Yemen bilinen örneklerdir. IŞİD'in sona doğru gittiği bir dönemde, Şengal’de yaşanan, giderek tırmanan ve daha da tırmanacak gibi görünen gerginlik ve çatışmaya açık durum, İran’ın yeniden ABD’yi Irak’ta karşılamaya hazırlandığını gösteriyor.

Saldırının zaman aralığı

Şengal’deki kısa süreli çatışma ve gerginliğin zamanlaması ilginç. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin Irak ziyaretinden kısa süre sonra, yine İran-Irak-Suriye askeri işbirliği toplantısından bir gün önce yaşandı. İran ve Irak’ı da yanına çekmeye çalışan Suriye BAAS rejiminin de payı görülüyor.

İran ve BAAS, ABD’ye karşı Irak’ı yanlarına çekmeye çalışıyor. Böylelikle her ne kadar İran bazı konularda Rusya ile çelişkili olsa da Suriye ve Irak’ı da ABD’ye karşı Rusya’nın bölgede oluşturmak istediği bloka çekmeye çabalıyor. Bir biçimde Rusya’nın da içinde olduğu görülüyor.

Aynı günlerde Türk İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, ısrarla İran ile birlikte operasyon yaptıklarını - daha önce yapacaklarını açıklamıştı- söylemeye başladı.

IŞİD sonrası pozisyon mücadelesi

Son üç gündür yaşanan kısa süreli çatışma ve ardından başlayan gerginliğin, küresel bazı güçler ile bazı bölgesel güçlerin bir planı sonucu olduğu açıktır. Küresel güçler, IŞİD sonrası pozisyonlarını güçlendirmek için Suriye’den sonra Irak’ta da kıyasıya bir mücadeleye giriyor.