Bütçe komisyonunda 'Kürdistan' gerginliği

Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (HEDEP) Hakkari Milletvekili Öznur Bartin, iktidarın 2024 bütçe teklifinde de sermayenin, savaşın bütçesini gördüklerini, bu savaş bütçesinin etkilerinin en derin yaşandığı yerin Kürdistan kentleri olduğunu dile getirdi.

Meclis’in Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülen Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesi görüşmelerinde “Kürdistan” gerginliği yaşandı.

HEDEP Hakkari Milletvekili Öznur Bartin bütçenin savaşa aktarılarak halka verilmediğini belirterek şunları dile getirdi:

“Çünkü iktidar, bir grup sermayedarın ihyasıyla ve Kürt kimliğine yönelik düşmanlıkla ömrünü uzatabileceğini düşünüyor. Bu ülkede Kürt kimliğine yönelik savaş ve darbe mekaniği iktidarın da temel motivasyon ve güç kaynağı hâline gelmiştir. Bu anlayış ahlaki ve meşru değildir.”

"Bir bakanlık dışında Kürt illerine yatırım yapılmıyor"

AK Parti’nin Kürtlere yönelik saldırılarla “çürümüşlüğünü” örtbas etmeye çalıştığını ifade eden Bartin, “İktidarın savaş ve yandaş bütçesinin etkilerinin enderin yaşandığı yer, Kürtlerin yoğunlukta yaşadığı illerdir. Her yere sanayi, teknoloji var; bölgemize baskı, saldırı, sınır duvarı… Bölgesel eşitsizlik her geçen gün derinleşiyorken bir bakanlık hariç diğer bakanlıkların en az harcama yaptığı kentler Kürt nüfusunun yoğun olduğu kentlerdir. Malum bakanlık ise Kürt kimliğini ve coğrafyasını, Rojava’yı, Irak Kürdistan Bölgesi’ni hedef alan, bombardımana tutan Millî Savunma Bakanlığıdır. Bütçenin kara deliği güvenlik harcamalarıdır. Bu harcamalar yerine Hakkâri ve çevre kentlerine sanayi ve teknoloji alanında yatırımlar yapılmış olsaydı bugün Hakkâri işsizlik ve yoksulluk kenti olmazdı, sosyoekonomik göstergelerde de bölge kentleri son sıralarda olmazdı” dedi.

"TÜİK verileri Kürdistan haritasını göstermektedir"

Bartin TÜİK gelir dağılımının il il gösterildiği haritayı komisyon üyelerine göstererek “Aslında TÜİK’in ve diğer birçok resmî kurumun verileri de Kürdistan haritasını göstermektedir” diye konuştu.

"Burası Türkiye bırak Kürdistan’ı!"

Bartin’ın sözleri, İYİ Parti Ankara Milletvekili Adnan Beker tarafından, “Burası Türkiye, burası Türkiye! Cumhuriyeti Devleti, bırak Kürdistan’ı!” şeklinde tepki göstererek Bartin’a müdahale etti.

İYİ Partili Yavuz Aydın da, “Ne Kürdistan’ı ya, Türkiye burası! Bunu kim çizdi, kim çizdi bu Kürdistan haritasını?” diyerek, Bartin’ın sözlerini yarıda böldü.

MA'nın haberine göre, Bartin, “Bunu ben çizmedim, bunu TÜİK çizdi, bunu resmî kurumlar çizdi ve gördüğünüz gibi burada mavi renkle gösterilen yatırım teşvik alanının en az olduğu alanlardır” şeklinde karşılık verdi.

AK Parti Uşak Milletvekili İsmail Güneş ise Kurdistan’ı, “6’ncı bölge” olarak tanımlayarak, Kurdistan’ın olmadığını savundu.

Bartin, Güneş’e, “Kürdistan 1847’te vilayet unvanını almış bir yerdir” diyerek, sert tepki gösterdi. 

"Kürt illeri kasıtlı olarak geri bırakılmıştır"

Bartin, TÜİK’in haritası ile konuşmasını sürdürdü. Bartin, “TÜİK, 2022’de hane halkı kullanılabilir fert geliri İstanbul bölgesinde 70 bin TL iken en düşük bölge olan Van, Muş, Bitlis, Hakkâri'de 23 bin TL'dir, arada uçurumlar vardır. Bakanlığınızın 2022 İlçelerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması da başka bir ayrımcılık ve eşitsizlik raporudur. Buna göre, ilçeler gelişmişlik durumuna göre 6 kademe şeklindedir. Bölgeden sadece Erzurum Yakutiye ve Antep Şehitkamil ilçeleri ilk kademedeyken 6’ncı kademede bulunan 121 ilçeden 92’si Kürtlerin yoğunlukta yaşadığı ilçelerimizdir. Buralar geri kalmış değil, kasıtlı olarak geri bırakılmıştır” şeklinde karşılık verdi.

Bartin,“Bölgesel sanayi yatırım teşvikleri verisi de bu haritayı belirginleştirmektedir. 2012’den bu yana verilen sanayi yatırım teşviklerinin yüzde 4’ü 6’ncı bölgeye verilmiştir. Pe ki, 6’ncı bölge neresi? Kürtlerin yoğunlukta yaşadığı kentlerdir. Türkiye geneli verilen 7 milyar TL teşvikten Hakkâri'nin payına sadece 2 milyon TL düşmüştür, bu on binde 3 bile değildir. Kamu bankalarından verilen kredilerde de Hakkâri'ye düşen miktar bırakın devede kulak misalidir. 2023’ün ilk altı ayında verilen 22 milyar TL krediden sadece 20 milyon TL’si Hakkâri'ye verilmiştir yani yüzde 0,01 bile değildir” dedi.

Muş: Harita gösterdiğiniz yer Kürdistan bölgesi değil. 6. bölge 

Komisyon Başkanı Mehmet Muş, farklı görüşlere rağmen uyulması gereken Anayasa ve kanunlar olduğunu belirterek, "Anayasa'nın 3. maddesi devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütün olduğunu ifade eder. Sayın Bartin, kaldırdığınız, gösterdiğiniz o haritada ne yapıyor Türkiye Cumhuriyeti Devleti? Daha fazla yatırımın gitmesini istediği yerlere daha fazla teşvik veriyor, daha fazla şirketi oraya yönlendirmeye çalışıyor. O gösterdiğiniz harita Kürdistan bölgesi değil. 6. bölge olarak, daha fazla yatırımın gitmesini istediğimiz yerler olarak bulunmakta." açıklamasında bulundu.

Muş, Kürt kimliğine savaş açmak, Kürtlerin kazanımlarına saldırmak gibi bir şeyin olamayacağını, herkesin Türkiye Cumhuriyet vatandaşlığıyla bu ülkeye bağlı olduğunu kaydetti. Herkesin hakkının aynı olduğunu belirten Muş, "Sizin ile Sayın Bakanın hakkı aynı, onun sizden bir kuruş fazla hakkı yok bu ülkede." ifadesini kullandı. 

Temelli'den tepki

Bunun üzerine söz alan HEDEP Komisyon Sözcüsü Sezai Temelli, “Bugün bu haritaları göstermemizin nedeni, bir ayrılıkçı anlayışı yansıtmak değil; sizin uygulamış olduğunuz, yıllardır iktidarın uygulamış olduğu sonuçlardır ve ayrımcılık burada gizlidir. Yok ‘Kürdistan’ diyemezsiniz, yok ‘Kürt illeri’ diyemezsiniz. Yahu, bunu en iyi sizin Kürt vekilleriniz bilir. Oraya gittiklerinde ne diyorlar? ‘Kapadokya’ya mı geldik’ diyorlar, ‘Trakya’ya mı geldik.’ diyorlar. Eşyanın adı neyse onunla çağırıyorlar. Hangi bakanlık gelirse gelsin, sporu konuştuk, aynı harita; bugün sanayi ve teknolojiyi konuşuyoruz, aynı harita; Ticaret Bakanlığını konuşuyoruz, aynı harita; işsizlik, aynı harita; yoksulluk, aynı harita. Allah aşkına kim ayrımcılık uyguluyor, kim bölücü, kim ötekileştiriyor?” diye sorarak, tepki gösterdi.

Temelli, Anayasa’nın 3’üncü maddesinin hatırlatılmasına da tepki gösterdi. Muş da Temelli’ye, “Şimdi, siz bir bölgesini siyasal bir tanımlama yaparsanız Sayın Temelli, ben de Anayasa’nın 3’üncü maddesini size hatırlatmak zorunda kalırım” şeklinde yanıt verdi.

HEDEP Muş Milletvekili Sümeyye Boz'un da bütçe üzerine yaptığı konuşmada benzer ifade kullanması üzerine Muş, ona da Anayasa'nın 3. maddesini hatırlattı.

İYİ Parti Trabzon Milletvekili Yavuz Aydın ise bakanlığın bütçesi üzerine yaptığı konuşmada, HEDEP milletvekillerinin ifadelerine tepki gösterdi.

Aydın, HEDEP milletvekillerinin hem komisyonda hem de Genel Kurul'da benzer şekilde davrandıklarına dikkati çekerek, daha duyarlı olmaları talebinde bulundu.