İran'da koyu muhafazakar Sistan-Belucistan’da kadınlar sokağa döküldü

Sosyal medyada yayınlanan videolarda, Sistan-Belucistan’ın başkenti Zahidan sokaklarında, protesto hareketinin ana sloganlarından olan "Kadın, yaşam, özgürlük" yazılı pankartlar taşıyan düzinelerce kadını gösteriyor.

Twitter'da yayınlanan ve AFP tarafından doğrulanan videolarda kadınlar, “İster başörtülü, ister başörtüsüz devrime ileri” diye slogan attılar.

22 yaşındaki Jina Emini'ni, İslam Cumhuriyeti'nin şeriata dayalı kıyafet yönetmeliğini ihlal ettiği iddiasıyla Tahran'da tutuklanmasının ardından hayatını kaybetmesinden bu yana kadınların önderliğindeki protestolar İran ve Rojhılat’ta yayıldı.

Oslo merkezli bir sivil toplum kuruluşu olan İran Human Rights'a (IHR) göre, güvenlik güçleri gösterilerde en az 448 protestocuyu öldürdü ve bu ölümlerin çoğu İran'ın Afganistan ve Pakistan ile güneydoğu sınırındaki Sistan-Belucistan'da gerçekleşti.

IHR Direktörü Mahmud Amiry Moghaddam, erkeklerin iki aydan fazla bir süredir Cuma namazından sonra sokaklara döküldüğü Zahidan'da kadınların da protestolara katılması hakkında, "Bu gerçekten ender bir durum. İran'da devam eden protestolar bir onur devriminin başlangıcıdır. Kırk yılı aşkın süredir ikinci sınıf vatandaş muamelesi gören kadınlar ve azınlıklar, sokaklara çıkıp temel insan haklarını talep etme konusunda güçleniyor” dedi.

Amiry Moghaddam, Beluci kadınların İran'da "en çok ezilenler" arasında yer aldığını söyledi. Aktivistler tarafından internette yayınlanan görüntülere göre dün çok sayıda kişi "çocuk öldüren bir hükümet istemiyoruz" sloganları atarak sokaklara döküldü.

IHR tarafından yayınlanan bir başka videoda, güvenlik güçlerinin Sistan-Belucistan'a bağlı Taftan'da  protestoculara mermi ve göz yaşartıcı gaz attığı görülüyor.

“Kara Cuma”

Ağırlıklı olarak Sünni-Müslüman olan Sistan-Belucistan, etnik Beluc sakinlerinin ayrımcılığa uğradığını hissettiği İran'ın en fakir bölgesi olarak biliniyor.

IHR’ye göre, İran'ın 31 vilayetinin 26'sında kaydedilen en yüksek ölüm oranı olan Sistan-Belucistan'da kaydedildi. Buradaki protesto gösterileri sırasında en az 128 kişi hayatını kaybetti.

Aktivistlerin "Kara Cuma" olarak adlandırdığı 30 Eylül'de, 90'dan fazla kişi öldürüldü.

Bu protestolar, eyaletin liman kenti Çabahar'da 15 yaşındaki bir kız çocuğunun bir polis müdürü tarafından gözaltında tutulduğu iddiasıyla tetiklendi.

Analistler, Belucilerin, Jina Emini'nin ölümü üzerine alevlenen ve başlangıçta kadın hakları merkezli ilerleyen ancak zamanla diğer şikayetleri de içerecek şekilde genişleyen protestolardan ilham aldıklarını söylüyor.

Uluslararası Af Örgütü Salı günü yaptığı açıklamada, "İran'ın Beluci azınlığı, eğitim, sağlık hizmetleri, istihdam, yeterli barınma ve siyasi makamlara erişimlerini engelleyen köklü bir ayrımcılıkla karşı karşıya” olduğunu bildirmişti.

Af Örgütü’nün açıklamasında, “Beluci azınlık, Eylül ayından bu yana İran'ı kasıp kavuran ayaklanma sırasında güvenlik güçlerinin uyguladığı şiddetli baskının yükünü çekti” ifadeleri yer aldı.