Rawest'ten yeni araştırma: AK Parti ve HDP'ye destek düştü

Rawest Araştırma, Diyarbakır, Mardin, Urfa ve Van’da 20 ilçe ve 100 mahallede 1497 kişiyle yüz yüze yaptığı “Bölgesel Siyasi Eğilimler Araştırması”nın Ocak 2021 tarihli bulgularını kamuoyu ile paylaştı.

Katılımcıların yüzde 85’inin Kurmanc ve Zaza, yüzde 15’inin Arap ve Türklerden oluştuğu anket çalışmasının sonucuna göre, bölgenin en önemli sorunlarının başında Türkiye’nin genelinde olduğu gibi ekonomi geliyor. Ankete katılan her üç kişiden ikisi ekonomiyi zikrediyorlar.

Son birkaç yılda hanesinin ekonomik durumunun kötüye gittiğini söyleyenlerin oranı yüzde 67. Sorun algısı, ekonomiden sonra bölgesel bir bağlam izliyor. Ana dil, adalet, ayrımcılık ve eğitimsizlik gibi sorunlar dile getiriliyor.

AK Parti güç kaybediyor

Araştırmanın “Siyasi Partilere İlişkin Değerlendirmeler” bölümünde, AK Parti bölgede güç kaybettiği tespitine yer verildi.

Rapora göre, 2018’de AK Parti’ye oy vermiş 100 kişiden 25’i uzaklaşıyor. Çoğunun ilk durağı kararsız olan bu 25 kişiden 9’u sandık başında olması durumunda partisine dönme eğilimi gösteriyor.

CHP ise, yerel seçimlerde HDP’nin kurumsal desteğini alan parti olarak bu sürecin çıktılarını almaya başlamış görünüyor. 2018’de yüzde 2,5 civarı olan oyunu yaklaşık üç katına çıkaran CHP, oy grafiklerinde göze çarpıyor.

HDP desteğini büyük ölçüde koruyor. HDP’ye karşı yürütülen yargısal süreçler ve negatif medya kampanyalarının HDP seçmenini pek etkilemediği görülüyor. HDP’ye oy vermiş seçmenin kahir ekseriyeti burada durmaya devam ediyor.

DEVA ve GELECEK, bölgede seçmenin yarısı tarafından biliniyor. Davutoğlu’nun eski Başbakan olması sebebiyle kendisi ve partisi daha çok bilinirken Babacan ve DEVA daha az bilinmesine rağmen daha fazla ilgi görüyor.

Kararsızların oransal dağıtıldığı tabloda Gelecek Partisi bölge seçmeninde yüzde 3,7 Deva Partisi, yüzde 5 oy alıyor. Bu iki partinin aldıkları oy, Türkiye ortalamasının yaklaşık iki katı.

Hangi parti ne kadar oy alıyor

Katılımcıların yüzde 21’i kararsız olduğunu veya oy kullanmayacağını belirtirken, ikinci tur sorusunda azaltılan kararsızlar oransal olarak dağıtıldığında ortaya çıkan tablo şu şekilde:

Katılımcılardan 2018’de oy kullananların dağılımı baz alındığında; AK Parti yüzde 34,7’den yüzde 28,5’e gerileyerek 6 puan kaybediyor.

Halkların Demoktaik Partisi (HDP) yüzde 52,4’ten yüde 50,5’e gerileyip 2 puan kaybediyor.

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) yüzde 2,7’den yüzde 7,4’e çıkarak oyunu üç katına arttırıyor.

DEVA  Partisi yüzde 5 puan alırken, Gelecek Partisi 3,1 puan alıyor.

AK Partiden rahatsız olanlar DEVA’ya yöneliyor

Rapora göre, DEVA, AK Parti’den daha erken kopmuş, parti ile ideolojik bağları daha zayıf ve daha şehirli kesimlerden oy alırken Gelecek Partisi ise AK Parti’den kopmuş olmakla beraber halen AK Parti ile duygusal bağlantısı bitmemiş, bir şekilde oradaki ideolojik ve söylemsel havaya kendini yakın hisseden ama AK Parti’den beklediklerini alamayan daha dindar, muhafazakâr seçmenden oy alıyor.”

Cumhurbaşkanı’na destek yüzde 30

Rapora yansıdığı şekliyle seçmenlerin yüzde 70’i parlamenter sisteme dönülmesi gerektiğini düşünürken, bu oranın önemli bir kısmı ise parlamenter sistemin eskisi gibi kalmaması gerektiğini ve iyileştirilmesi gerektiğini vurguluyorlar. AK Partililerin de yaklaşık üçte biri başkanlık sisteminin yerine parlamenter sistemi savunuyor.

Bölgedeki seçmenin yaklaşık yüzde 61’i Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı görevini iyi yapmadığını düşünüyor.

Bu bahiste katılımcıların yüzde 20’si orta, bir o kadarı da yüksek puan veriyor. Muhtemel bir Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan’a oy vereceğini söyleyenlerin oranı yüzde 30’u geçmiyor ama Erdoğan’ın seçimi kazanabileceğini düşünenlerin oranı ise yüzde 55’i geçiyor.

İmamoğlu önde

Muhtemel bir seçimde muhalefetin ortak adayı olarak en çok öne çıkan isim İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu. Abdullah Gül bölgedeki seçmen için hala güçlü bir alternatif.

Ali Babacan henüz bir Cumhurbaşkanı adayı olarak gündeme alınmıyor ancak olması durumunda onun da şansının yüksek olacağı dile getiriliyor.

Bölgedeki katılımcılar Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’a ülkücü geçmişi sebebiyle şerh koysalar da Yavaş ile olan mesafe Akşener kadar değil.

Bölgenin sorunları

Bölgenin sorunlarına ilişkin iki cevap verilebilen sorunun sonuçlarına bakıldığında katılımcıların üçte ikisinin ekonomi/işsizlik gibi cevapları verdikleri görülüyor.

Ana dil, adalet, ayrımcılık, eğitimsizlik gibi cevaplar da toplumsal/kolektif sorunların hissedilme düzeyini göstermesi bakımından dikkat çekici.

Derinlemesine görüşmelerde ise aktörler; Türkiye'nin önemli problemleri olarak Ekonomi, yargı mekanizmasının adalet üretmiyor olması, kutuplaşma, ifade özgürlüğü gibi başlıkları sıralıyorlar.

15 Temmuz darbe girişimi sonrası AK Parti-MHP ortaklığında girilen yolun “milliyetçi hüviyeti” sebebiyle şikâyet ediyorlar.

Projeksiyonu bölgeye çevirdiklerinde Kürt sorununun belirleyici etkisini vurguluyorlar.

Yüzde 82 kayyumları yanlış buluyor

Katılımcıların üçte ikisi belediyelere kayyım atanmasını yanlış bulurken, uygulamayı doğru bulanların oranı ise yüzde 5’in altında kaldı.

Rawest’in Ağustos 2019’da Diyarbakır, Mardin ve Van’da yürüttüğü araştırmada kayyumlar hakkında olumlu/olumsuz görüş beyan edenlerin oranı yüzde76 iken, Urfa’nın da dahil olduğu dört şehirde bugün olumlu/olumsuz görüş beyan edenler arasında kayyumları yanlış bulanların oranı ise 82’ye yükseldi.

Rapora göre, belediyeler kayyım atama politikası hakkında görüş paylaşan katılımcıların şehir ve parti kırılmalarına bakıldığında; AK Parti seçmeninin yarıya yakınının bu uygulamayı yanlış bulduğu anlaşılıyor. Belediyelerine kayyım atanmış olan Diyarbakır, Mardin ve Van’da katılımcıların kahir ekseriyeti bu uygulamadan rahatsız iken AK Parti tarafından yönetilen Urfa’da da seçmenin üçte ikisi bu uygulamayı yanlış buluyor.